Yabancıların Sınırdışı Edilmesi ( Deport Edilme) Kararı

Türkiye ;  Avrupa,Asya,Afrika gibi kıtaların geçiş noktası olan bir ülkedir. Ayrıca gelişmekte olan bir ülke olduğundan diğer ülkeler için cazibe merkezi olabilmektedir. Türkiye’nın jeopolitik ve sosyo  ekonomik durumundan dolayı çok sayıda yabancı ülke vatandaşına ev sahipliği yapmaktadır. Kimi zaman ise  bir geçiş noktası olarak kullanılmaktadır. 

Türkiye’ye gelen yabancı ülke vatandaşları kimi zaman illegal yollardan ülkeye giriş yapmakta veyahut legal girdikten sonra illegal konuma düşmektedir.  Kamu sağlığı ve güvenliği açısından tehdit oluşturduğu takdirde Türkiye ‘de legal olarak bulunuyor olsa bile deport yani sınırdışı edilmeyle karşı karşıya kalabilmektedir.

Son dönemde özellikle Ortadoğu , Asya ve Afrika gibi yerlerde yaşanan sosyal, siyasa,ekonomik ve savaş gibi nedenlerden dolayı ülkemize yoğun bir göç yaşanmaktadır.Özellikle Suriye’de 2011 yılında patlak veren iç savaş , Afganistan’da Taliban’ın yönetimi ele geçirmesi gibi sebeplerle bu ülkelerden milyonlarca Afgan ve Suriyeli Türkiye’ye giriş yapmıştır. Ayrıca istikrarın bir türlü sağlanamadığı Türkmenistan , Özbekistan , Kırgızistan gibi ülkeler ile Afrika ve diğer bir çok kıta ve ülkeden yabancılar türkiyeye göç etmekte veya türkiyeyi bir geçiş noktası olarak kullanmatalar. 

Tüm bu durumlar yaşanırken elbette bunun  hukuki boyutunun göz ardı edilmesi düşünülemez. Bu yazımızda ülkeye yaşadışı yollardan gelenler , yasal giriş yapıp yasadışı duruma düşenler ile kamu güvenliği ve sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında verilen sınırdışı yani deport kararını inceleyeceğiz. 

   Türkiye sınırları içerisinde bulunan yabancıların sınır dışı edilmesine ilişkin hükümler Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu maddelerinde açıklanmıştır. Söz konusu kanun maddesi 6458’dir. 6458 Sayılı kanuna göre gerekli görüldüğü durumlarda yabancılar, Türkiye sınırlarından çıkarılarak geldikleri ülkeye gönderilebilirler. Aynı kanun maddesinde yabancıların gerekli görülen hallerde transit geçecekleri bir ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye gönderilebilecekleri de belirtilmiştir.

Sınır dışı etme kararı verebilecek yetkili resmi makam Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ya da bulunulan il valiliğidir. Yabancıların sınır dışı edilmesine ilişkin verilecek karar ve kararın uygulamaya konması idari  işlemler arasında yer alır.

Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınabilecek Yabancılar

Sınır dışı etme kararı alınmasına sebep olabilecek haller 54. Maddede belirtilmiştir. İlgili maddede belirtilen şartların oluşması halinde valiliğin sınır dışı kararı alması mümkündür. 54.Maddede yer alabilen yabancıların sınır dışı edilmesine yol açabilecek haller şunlardır:

• Herhangi bir şekilde ceza alıp, ilgili cezanın infazını tamamladıktan sonra sınır dışı edilmesinin uygun görülüğü yabancılar.
• Terör örgütü ile üyelik, yöneticilik, destekleme bakımından işbirliği halinde bulunan yabancılar
• Çıkar amaçlı suç örgütleri ile yöneticilik, üyelik ya da destekleme bağlamında ilgisi bulunan yabancılar
• Uluslararası kurum kuruluşlarca terör örgütü olarak kabul edilen örgütler ile işbirliği yapan yabancılar
• Türkiye’de sınırdan ülkeye giriş, vize alınması ya da ikamet izni için yapılan resmi işlemlerin herhangi birinde sahte belge kullandığı ya da sahte bilgi verdiği ortaya çıkan yabancılar
• Türkiye sınırları içerisinde yaşamını sürdürürken yasal olmayan yollardan para kazandığı tespit edilen yabancılar
• Türkiye’de bulunması kamu sağlığı, toplum güvenliği ve kamu düzeni bakımından problem yaratabilecek şartlara sahip yabancılar
• Türkiye sınırları içinde bulunan ve daha önce almış oldukları vizeleri iptal edilen yabancılar
• Türkiye sınırları içinde bulunduğu halde vize veya vize muafiyet süresini 10 gün ve daha fazla aşan yabancılar
• İkamet izni çeşitli sebeplerden iptal edilmiş olan yabancılar
•  İkamet izni sona erdiği halde herhangi bir kabul edilebilir sebebi olmaksızın izin süresini 10 gün veya daha fazla ihlal eden yabancılar
• İkamet izni uzatma başvuruları reddedildikten sonra iptal kararını üzerinden 19o gün geçtiği halde ülkeden çıkmayan yabancılar
• Türkiye sınırları içerisinde çalışma izni olmadığı halde çalıştığı anlaşılan yabancılar
• Yasal olarak Türkiye’ye giriş ya da çıkışı yasak olduğu halde bu hükümlere aykırı hareket eden ya da söz konusu hükümlere aykırı hareket etmeye çalıştığı saptanan yabancılar
• Aşağıdaki sebepler uyarınca Türkiye’de kalma hakkı bulunmayan yabancılar
  •  Uluslararası koruma için müracaat eden ve müracaatı reddedilenler
  • Uluslararası koruma kapsamı içine alınmayan yabancılar
  • Uluslararası korunma müracaatının kabul edilemez olarak değerlendirildiği yabancılar
  • Uluslararası koruma için başvuru yaptıktan sonra müracaatını geri çeken veya geri çektiği kabul edilen yabancılar
  • Uluslararası koruma kapsamından süre bitimi nedeniyle çıkmış bulunan ya da uluslararası koruma kararı iptal edilen yabancılar
  • 6458 Sayılı kanunda belirtilen diğer şartlara göre hakkında verilen son yasal hüküm uyarınca ülkede kalma hakkı olmayan yabancılar

Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınamayacak Yabancılar

Sınır dışı edilmesi ilgili kanunun 54. Maddesine göre uygun olduğu halde, aşağıdaki şartları taşıyan yabancılar sınır dışı edilemez:

• Yabancının sınır dışı edilerek yollanacağı ülkede can güvenliği yoksa, işkenceye tabii tutulma ihtimali varsa ya da yabancının söz konusu ülkede insanlık dışı ve/veya onur kırıcı ceza ya da davranışlarla karşılaşacağı düşünülüyor ise,
• Sınır dışı edilmesi uygun olduğu halde aşağıdaki koşullar nedeniyle seyahat etmesi sakıncalı olan yabancılar:
  • Ciddi sağlık sorunları bulunan bireyler
  • Belli bir yaşın altında ya da üstünde olan bireyler
  • Hamileler
• Ölüm tehlikesi olan hastalığı bulunan ve söz konusu hastalığının tedavisi tamamlanmadan gönderileceği ülkede aynı koşullarda tedavi olma şansı olmayan yabancılar
• İnsan ticareti nedeni ile mağduriyet yaşadığı için mağdur destek süreci içinde bulunan yabancılar
• Psikolojik, fiziksel ya da cinsel şiddet gördüğü için terapi uygulanan bireyler, tedavileri tamamlanmadan sınır dışı edilemez.

Hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacak her yabancı için, bireysel şartlarına uygun özel   değerlendirme yapılır ve bu değerlendirmeden elde edilen sonuca göre karar verilir.

Sınır dışı edilmesi uygun olmayan yabancılara ülkede kalabilmeleri için insani ikamet izni verilebilir. Bir yabancını insani kamet izninden yararlanabilmesi için yasal bir adreste ikamet etmesi, kendisine bildirilen sürelerde ve bildirilen şekilde beyanda bulunması istenebilir.

Yabancı, insani ikamet izni aldığı halde, bu izni almasına sebep olan halin ortadan kalkması durumunda insani ikamet izni iptal edilerek,   hakkında sınır dışı etme kararı uygulanabilir.

 Sınır Dışı Edilmesine Karar Verilen Yabancının Yasal Hakları

Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı ya da onun yasal temsilcisi veya avukatı tarafından sınır dışı kararına itiraz edebilir. Karara itiraz edilmesi için geçerli süre kararın tebliğ edilmesini takip eden ilk 7 gündür. Sınır dışı kararına itiraz mahkemelerine bakma yetkisine sahip mahkemeler idare mahkemeleridir.

İdare mahkemesine müracaatta bulunan yabancı bu hareketini kendisine sınır dışı etme kararını tebliğ eden resmi yetkili makama da bildirmek zorundadır.

Mahkemeye müracaattan sonraki ilk on beş gün içinde dava karara bağlanır. Mahkeme kararı kesin hüküm niteliğindedir.

Hakkında sınır dışı kararı verilen yabancı, karar itiraz amacı ile mahkemeye başvurmuş ise dava karara bağlanıncaya kadar sınır dışı edilemez.

AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN