6458 Sayılı kanunun ikinci kısım yabancılar hakkında olup, ikinci kısmın birinci bölümü Türkiye’ye giriş ve vize hakkındaki yaptırımları bildirmektedir.
Vize Zorunluluğu Vize Başvurusu ve Yetkili Makamlar
Türkiye’ye giriş yapılması için vize zorunluluğu hakkındaki yasal hükümler 6458 sayılı kanunun 11. Maddesinde açıklanmıştır.
- 11. Madde 7 fıkradan oluşmaktadır. 6458 sayılı kanunun 11 maddesi 1. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri birebir şöyledir:
‘’Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancılar vatandaşı oldukları veya yasal olarak bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını da belirten vize alarak gelirler. Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye’de sağladığı kalış süresi her yüz seksen günde doksan günü geçemez.’’
Açıklama: Türkiye sınırları içerisinde kalma süresi en fazla doksan gün olan yabancılar vize getirmek zorundadır. Doksan gün veya daha az zaman için vize başvurusunu vatandaşı oldukları ülke konsolosluklarına ya da resmi olarak bulunduklarını bildirmiş oldukları ülke konsolosluklarına yapmalıdırlar. Vize başvurusu yapılabilecek başka yetkili makam yoktur.
Yabancılar vize başvurusu sırasında Türkiye’ye ne amaçla geldiklerini de bildirmek mecburiyetindedir. Aksi takdirde vize alamazlar.
Vize aldığı için ya da vize muafiyeti nedeni ile vizesiz Türkiye’ye giriş yapan yabancılar, ülkede kalma sürelerini en fazla yüz seksen gün sonra maksimum doksan gün daha uzatabilirler. Türkiye’de kalınan her yüz seksen gün için doksan günden daha fazla kalış süresi talep edilemez. Türkiye’de yüz seksen gün içinde toplam kalış gününün doksan günü geçmemesi kuralı Türkiye’ye giriş yapmak isteyen bütün yabancılar için geçerlidir.
Ayrıca çift pasaport sahibi yabancılar toplam yüz seksen gün süre zarfında her bir pasaport için ayrı ayrı 90’ar gün kalma hakkına sahip değildir.
Doksan günü aşan süre için Türkiye’de kalmak isteyen yabancılar İl Göç İdaresi Müdürlüğüne müracaat ederek ‘’Kısa Süreli İkamet’’ belgesi talep edebilirler. Bu belgenin İl Göç İdaresi tarafından verilmesi ile birlikte ilgili kişinin ikameti uzatılabilir.
- 11. Maddenin 2 Fıkrasında birebir mevzuat hükümleri şunlardır:
‘’ Vize başvurularının değerlendirmeye alınabilmesi için başvuruların usulüne uygun olarak yapılması gerekir.’’
Açıklama: Vize başvuruları ilgili konsolosluklarda belirtilen kurallara uygun olarak yapılmalıdır. Aksi takdirde yapılan vize müracaatları geçerli sayılmayacak ve yürürlüğe konmayacaktır.
- 11. Maddenin 3. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri tam olarak şöyledir:
‘’Vizeler Türkiye’ye giriş için mutlak hak sağlamaz.’’
Açıklama: Türkiye’ye giriş yapmak isteyen yabancılar müracaat ettikleri konsolosluklardan vize almış olsalar dahi, bu durum ülkeye gireceklerinin kesin olduğunu göstermez. Vize almış bulunan yabancılar sınır kapında çeşitli kontrollere tabii tutulabilir. Bu kontrollere bağlı olarak ülkeye kabul edilmeyip geri gönderilebilirler.
- 11. Maddenin 4. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri tam olarak şöyledir:
‘’Vizeler, konsolosluklarca, istisnai durumlarda ise sınır kapılarına bağlı olduğu valiliklerce verilebilir. Konsolosluklara yapılan başvurular doksan gün içinde sonuçlandırılır.’’
Açıklama: Yabancılar Türkiye’ye giriş yapmak için vizeleri konsolosluklardan almalıdır. Fakat çok özel durumlarda sınır kapılarının bağlı olduğu illerin yönetiminden sorumu valilikler tarafından da vize verilebilir.
Sınır kapısının bağlı olduğu valilikten vize alabilmek için öncelikle aşağıdaki ülkelerden birsinin vatandaşı olunmalıdır:
- Amerika Birleşik Devletleri
- Antigua ve Barbuda
- Avusturalya
- Bahamalar
- Bahreyn
- Barbados
- Belçika
- Bermuda Dominik Cumhuriyeti
- Dominika
- Ermenistan
- Estonya
- Grenada
- Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
- Haiti
- Hırvatistan
- Hollanda
- Hong Kong
- İspanya
- Jamaika
- Kanada
- Letonya
- Litvanya
- Maldivler
- Malta
- Mauritus
- Meksika
- Sen Lucia
- Sen Vinsent ve Grenadinler
- Umman
İlgili konsolosluklara yapılan müracaatlar en fazla doksan gün içerisinde sonuçlandırılır.
- 11. Maddenin 5. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri tam olarak şöyledir:
‘’Yabancı ülke diplomatlarına, Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince resen vize verilebilir. Bu vizeler genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığına derhal bildirilir. Bu vizeler harca tabii değildir.’’
Açıklama: Yabancı ilkelerden Türkiye2ye giriş yapmak isteyen resmi görevli diplomatlar, Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerinden direk olarak vize alabilir. Bir başka deyişle Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerinin yabancı ülkelerde görev yapan diplomatlara direk olarak vize verme yetkisi bulunmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilikleri herhangi bir yabancı ülke diplomatına vize vermesi halinde bu bilgiyi vakit kaybetmeden hem İçişleri Bakanlığına hem de Dış İşleri Bakanlığına iletir.
Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerince direk olarak yabancı ülke diplomatlarına verilen vizelerden harç ücreti alınmaz.
- 11. Maddenin 6. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri tam olarak şöyledir:
‘’Ülke menfaatleri göz önünde bulundurularak, vize verilmesinde yarar görülen yabancılara, istisnai olarak Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerince resen vize verilebilir. Bu amaçla verilen vizeler, genel vize verme usulüne uygun olarak Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığına derhal bildirilir. Bu vizeler harca tabii değildir.’’
Açıklama: Türkiye’nin ulusal çıkarları doğrultusunda vize verilmesi ve ülkeye girmesi uygun bulunan yabancılara, yabancı ülke diplomatı olarak görev yapmasa dahi Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilikleri tarafından direk olarak vize verilebilir.
Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilikleri, ülkeye girmesinde yarar gördüğü yabancılara vize vermesi halinde bu bilgiyi vakit kaybetmeden hem İçişleri Bakanlığına hem de Dış İşleri Bakanlığına iletir. Böylece vize verme işlemi genel vize verme yasal kuralları çerçevesinde yürütülmüş olur.
Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerince direk olarak ülkeye girmesi uygun bulunan yabancılara verilen vizelerden harç ücreti alınmaz.
- 11. Maddenin 7. Fıkrasında bildirilen mevzuat hükümleri tam olarak şöyledir:
‘’Vize türlerine ve işlemlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir’’
Açıklama: Yabancıların Türkiye’ye giriş yaparken alacakları vize çeşitleri ve uygulanması gereken işlemler ‘’Yabancılar ve Uluslararası Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’’ kapsamında 11. Maddede açıklanmıştır.
Söz konusu yönetmeliğin ilgili maddesi 1. fıkrasında bildirilen hükümler şunlardır:
- Vize Türleri şunlardır:
- Turizm vizesi: Türkiye’ye turistik veya resmi ziyaret, iş görüşmesi, konferans, seminer, toplantı, festival, fuar, sergi, sportif etkinlik, kültürel ve sanatsal etkinlik gibi amaçlarla gelmek isteyen yabancılara verilir
- Transit vize: Türkiye’ye herhangi bir sınır kapısından girerek belirlenen süre içinde Türkiye’den geçiş yapmak isteyen yabancılara verilecek transit vize ile belirlenen geçiş süresi vizenin geçerlilik süresi içinde sınır kapısından her girişte yeniden başlar
- Havaalanı transit vizesi: Türkiye’ye giriş yapmaksızın sadece hava sınır kapısından geçiş yapmak isteyen yabancılara verilir
- Eğitim vizesi: Türkiye’ye eğitim öğrenim, staj, kurs, öğrenci değişim programı Türkçe dil kursuna katılma amacıyla gelmek isteyen yabancılara verilir.
- Çalışma vizesi: Türkiye’ye 29/8/2003 tarihi ve 25241 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ‘’Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği’’nin 55. Maddesi kapsamındaki yabancılar ile bu kapsamda olmayan ve çalışma amacıyla gelmek isteyen yabancılara verilir.
- Resmi görev vizesi: Resmi göreve atanan veya diplomatik kurye olarak görevlendirilen yabancılara verilir.
- Diğer vizeler: Türkiye’ye yukarıda belirtilen bentlerde belirtilen amaçlar dışında kalan ve arkeolojik kazı, araştırma, film veya belgesel çekimi, tedavi, refakat, aile birleşimi, insanı yardım, taşımacılık gibi amaçlarla gelmek isteyen yabancılara verilir
Yönetmeliğin ilgili maddesi 2. fıkrasında bildirilen hükümler şunlardır:
- Vizelerde yabancının geliş amacı belirtilir.
Yönetmeliğin ilgili maddesi 3. fıkrasında bildirilen hükümler şunlardır:
- 5543 Sayılı İskan Kanunun 5. Maddesinin birinci fıkrasına göre, verilecek serbest göçmen vizesiyle ilgili hususlar Bakanlık ve Dışişleri Bakanlıklarınca kendi özel şartları gözetilerek uygulanır.
AV.İBRAHİM HALİL AYDIN