Soybağının reddi davası; diğer adıyla nesebin reddi davası, babalık karinesinin tersini ispatlamak için açılır. Baba ile çocuk arasında kurulmuş veya kurulacak bağın ortadan kaldırılmasına yönelik bir dava türüdür. Buna göre Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen kocanın babalığına ilişkin yükümlülük ve sorumlulukların reddedilmesidir.
Anne ile çocuk arasındaki soybağı doğum ile kurulurken, baba için aynı durum geçerli değildir. Kanuna göre baba ile çocuk arasında soybağı kurulması evlilik yoluyla veya hâkim kararıyla gerçekleşebilir. İlave olarak babanın çocuğu tanıması yoluyla da soyabağı kurulabilir. Konuya ilişkin “Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Tanınması Davası” başlıklı içeriğimizden ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Soybağının Reddi Davası Nedir?
Soybağının reddi davasını tam anlamıyla kavrayabilmek için öncelikle soybağı terimini incelemekte fayda var. “Soybağı” dilimize özgü bir kavram olmayıp hukuki bir terim olarak kullanılır. Dilimizde benzer anlamı ifade edebilmek kan bağı sözcüklerinden yararlanılır.
Hukuki terim olarak soybağı; eski Medeni Kanun’da (743 sayılı) geçen “nesep” kelimesinin yerine kullanılmaktadır. Yeni Medeni Kanun (4721 sayılı) ile birlikte hukuk terimleri arasındaki yerini almıştır. Yeni Medeni Kanun’da geçen soybağı, çocuklarla anne ve babaları arasındaki bağlantıyı ifade etmek için kullanılmıştır.
Soybağının reddi davası, yenilik doğuran bir dava niteliği taşımaktadır. Babalık karinesinin çürütülerek, yasal çocuk ile aradaki soybağının ortadan kaldırılmasını amaçlar. Medeni Kanun’un “kocanın babalığı” ayrımının 285. maddesinde babalık karinesi net olarak belirtilmiştir. Evlilik dönemi içerisinde veya boşanmayı takip eden 300 günlük sürede doğan çocukların babası koca olacaktır.
Belirtilen sürenin dışında doğan çocuklarla koca arasında babalık karinesinin oluşabilmesi, gebeliğin evlilik sırasında geliştiğinin ispatına bağlıdır. Babalık karinesi, annelik karinesinde olduğu gibi kesin olmayan adi bir karinedir. Bu sebeple aksini ispat etmek suretiyle hukuken çürütülebilir.
Soybağının reddi davası, babalık karinesinin çürütülmesini sağlayan hukuki yoldur. Konuşma dilinde babalık reddi davası veya aile reddi davası şeklinde kullanımı yaygındır. Ancak doğru kullanımı “soybağının reddi” şeklinde olmalıdır.
Soybağının Reddi Davası Kimler Açabilir?
Soybağının reddi davasının kanun nezdinde amacı kocanın menfaatlerinin ve çocuğun haklarının korunmasıdır. Bu yüzden koca tarafından anne ve çocuğa, çocuk tarafından koca ve anneye açılabilir. Ergin olmayan çocuklar için ayırt etme gücüne bakılmaksızın kayyım tarafından da açılabilir.
Medeni Kanun’un 291. maddesinde dava açma hakkı bulunan diğer ilgililere değinilmiştir. Kocanın altsoyu, anası, babası; yani mirasçıları ve çocuk sebebiyle miras hakkını kaybeden yakınları dava açabilir. Ancak bunun için kocanın dava açma süresinden önce ölmesi veya gaiplik kararı alınması gereklidir. Kocanın ayırt etme kabiliyetini sürekli olarak yitirmesi halinde de açılabilir.
İlave olarak kanunda “baba olduğunu iddia eden kişi” şeklinde dava hakkına yer verilmiştir. Buna göre Kocanın ölümü, gaipliği veya ayırt etme yetisini kaybetmesi hallerinde dava açabilmektedir. Ancak bahsi geçen durumların öğrenilmesini takip eden bir yıl içerisinde soybağının reddi davası açılması gereklidir.
Babanın Soybağının Reddi Davası Açması
Babalık karinesinin çürütülmesi için soybağının reddi davası açılması Türk Medeni Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Kocanın menfaatlerini korumaya yönelik olan bu dava türü anne ve çocuğa karşı açılır. Dava hakkına dair düzenleme madde 286 ile net olarak belirtilmiştir. Böylelikle kocanın uğrayabileceği haksızlık ve uygunsuzlukların önüne geçilmiştir.
Çocuğun Soybağının Reddi Davası Açması
Medeni Kanun’un 286. maddesinde çocuğun soybağının reddi davası açma hakkı olduğu belirtilmiştir. Çocuk soybağının reddi davasını anneye ve kocaya karşı açabilir. Bu hak sadece çocuğa tanınmış olup altsoylarına geçmeyecektir. Kocanın babalık karinesini kabul etmesi çocuğun dava açma hakkını değiştirmeyecektir. Başka deyişle; koca çocuğu benimsese dahi çocuk soybağının reddini talep edebilir.
Anne Soybağının Reddi Davası Açabilir Mi?
Medeni Kanun’da annelik karinesi, ispata gerek duyulmayan kesinlik bildiren bir karinedir. Çocuk ile anne arasındaki soybağı doğumdan itibaren kendiliğinden kurulur. Bu sebeple değiştirilmesi mümkün değildir ve annenin soybağının reddi davası açma hakkı bulunmamaktadır.
Soybağının Reddi Davası Şartları Nelerdir?
Soybağının reddi davasının açılabilmesi kanunda yer alan belli başlı şartların sağlanmasına bağlıdır. Bu şartların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:
- Çocuğun evlilik birliği içerisinde ana rahmine düşmüş sayılması belirli sürelerle sınırlandırılmıştır. Evliliğin başlangıcından en az 180 gün sonra ve sonlanmasının ardından 300 gün içinde doğan çocuklar için gereçlidir. Koca, bu süreler içerisinde doğan çocuklar için baba olmadığını ispat etmek zorundadır.
- Çocuk evlilik öncesinde veya eşlerin ayrı yaşadıkları dönemde ana rahmine düşmüşse ilave bir kanıt istenmez. Fakat bu süreçlerde anne ile kocanın cinsel birlikteliğine dair kanıt varsa babalık karinesi geçerli olacaktır.
- Koca, davayı annenin gebe kaldığı dönemde başka bir erkekle cinsel ilişkisi olduğunu öğrenmesini takiben bir yıl sürede içerisinde açmalıdır. Çocuk ise ergin olduğu tarihten itibaren bir yıl süre içerisinde dava açma hakkına sahiptir.
- Gebe olan anne, evliliğin sona ermesinin ardından 300 gün içinde yeniden evlenmesi halinde babalık karinesi ikinci evlilikteki kocada olacaktır. İlk evlilikteki kocanın baba sayılabilmesi için bu karinenin çürütülmesi gerekir.
Soybağının Reddi Davası Nerede Açılır?
Soybağının reddi davası Aile Mahkemesi’nde açılmalıdır. Taraflardan birinin yerleşim yerinin bulunduğu veya doğum sırasındaki bölgede açılabilir. Bulunulan yerleşimde Aile Mahkemesi’nin olmaması durumunda dava ile Asliye Hukuk Mahkemeleri ilgilenecektir. Türkiye’de yerleşimleri olmayanlar için “Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanuna” göre mahkeme belirlenir.
Dava açmak için yapılacak başvuru, yetkili mahkemeye bir dilekçe vererek gerçekleştirilebilir. Davanın kabul edilmesi tek başına sonuç için yeterli değildir. Başvurunun mevzuata uygun ve belirlenen sürelerde yapılması ve takibi için hukuki danışmanlık almak faydalı olacaktır. İletişim sayfamız üzerinden konuya ilişkin talebinizi oluşturabilirsiniz.
Soybağının Reddi Davasında DNA Testi Gerekir Mi?
DNA testi, teknolojik ve tıbbi yöntemler içerisinde kesin sonuç veren uygulama olarak sıklıkla tercih edilmektedir. Soybağının reddi davasında DNA testi talep edilebilmesi karşılaşılan bir durumdur. Mahkeme güçlü şüphelere sahipse genetik inceleme yapılmasını isteyebilir. Davalı taraf verilen inceleme kararına uymakla yükümlüdür. Aksi takdirde aleyhine karar verilme ihtimali yüksektir.
Soybağının Reddi Davasından Sonra Ne Olur?
Eğer açılan dava, davacının lehine sonuçlandığı takdirde soybağı hiç kurulmamış sayılacaktır. Yenilik doğuran bir dava olarak geçmişe yönelik etki edecektir. Kocayla çocuk arasındaki nüfus kaydı silinecek, çocuk annesinin bekârlık soyadına kaydedilecektir. Annenin evlilik yapması durumunda ikinci evlilikteki kocanın soyadını alabilecektir. Ergin çocukların beyan edecekleri ve uygun görülecek soyadını almaları mümkündür.
Soybağının reddi davası geçmişi etkilediği için kocanın geçmişte yaptığı edimleri geri alması mümkündür. Örneğin; soybağı reddedilen çocuk için geçmişte ödemek zorunda kaldığı nafakaları geri alma hakkı oluşur. Ancak bu yöndeki talepler yalnızca anneyi ilgilendiriyor olup, çocuktan iadesi istenemez. Son olarak; soybağı reddedilen çocuk kendiliğinden biyolojik babasının nüfusuna bağlanmaz.
Hukuki destek ve randevu için;
0542 761 84 06
av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Avukat İbrahim Halil Aydın