Mirasta tenkis davası; miras bırakan bireyin tasarruf özgürlüğünü aşarak mirasçıların saklı pay oranlarına olumsuz etki oluşturduğu durumlarda açılmaktadır. Bu gibi durumlarda mirasçıların miras hakkını koruyabilmeleri için tasarrufa bir sınır koyulur. Tenkis davası ile miras bırakan kişinin sağlığında yapılan tasarruflar kanuni sınırların içerisine çekilir.
Miras bırakan birey; miras durumunda saklı pay adı verilen kanuni sınıra kadar tasarruf oluşturabilir. Saklı pay oranını aşan bir tasarruf oluştuğunda yasal hak sahipleri için hukuksuz bir durum meydana gelmiş olur. Tenkis davası; mirasta saklı pay hakkını korumaktadır.
Saklı Pay Nedir?
Hukukta yer alan saklı pay; miras bırakan kişiye yakınlıkları olan bireylerin miras bırakanın mal varlığında bir hakka sahip olması gerektiği fikrine dayanır. Miras bırakan kişinin terekesi (hak ve borçları) üzerinde tasarruf etme yetkisi; belli mirasçıların lehine olacak şekilde sınırlandırılmıştır. Kanun koyucu tarafından belirlenen kişilere terekenin belirli bir oranı dokunulamayacak şekilde bırakılmıştır.
Miras bırakan kişi; terekenin bu kısmı üzerinde tasarruf edememektedir. Miras bırakan kişi tarafından tasarruf edilemeyen talep ‘saklı pay’ olarak tanımlanır. Terekeden saklı pay oranının çıkarılması halinde geriye kalan kısmına tasarruf denilmektedir. Herhangi bir hukuksuzluk durumunda mirasta tenkis davası açılabilir.
Saklı Pay Sahipleri Kimlerdir?
Saklı paylar miras bırakanın alacak ve borçları üzerinde hesaplanarak belirlenen paylardır. Bu durumda hangi malın hangi hak sahibine kalacağı belirlenmemektedir. Saklı pay; mirasçılara sınırlama olmadan intikal etmektedir. Saklı payın kazanılması bir şarta bağlanamaz. Saklı pay hakkı üzerinde üçüncü kişi lehine bir sınırlama öngörülememektedir. Ayrıca saklı pay yükleme altına da sokulamaz.
Saklı pay sahipleri arasında miras bırakanın alt soyu olarak tabir edilen çocuklar, torunlar ve torun çocukları bulunur. Evlatlık çocuklar da saklı pay sahipleri arasındadır. Ölen kişinin anne ve babası da saklı pay sahibidirler. Kardeşlerin ya da kardeş çocuklarının saklı payları bulunmaz. Kanun; bunların dışında sağ kalan eşe de saklı pay tanımıştır. Mirasta tenkis davası; saklı pay sahipleri tarafından açılabilir.
Kimler Tenkis Davası Açabilmektedir?
Medeni Kanun’a göre tenkis davasını sadece saklı paylı mirasçılar açabilmektedir. Saklı paylı mirasçılar ise miras bırakanın alt soyu, anne- babası ve eşinden oluşmaktadır. Mirasta tenkis davası her mirasçı tarafından bağımsız olarak açılabilir. Eğer saklı paylı mirasçının fiil ehliyeti bulunmuyorsa o mirasçının adına kanuni temsilcisi tenkis davası açabilir. Dava açılmadığı takdirde sorumluluk; kanuni temsilciye aittir.
Tenkis davası açma hakkı; saklı pay sahiplerini koruyan bir hak olduğundan dolayı miras şirketine atanan temsilcinin ya da vasiyet tenfiz memurunun dava açma yetkisi bulunmamaktadır. Ayrıca dava açmayan saklı pay sahipleri; tenkis kararından yararlanamamaktadır.
Tenkis Davası Açma Süresi ve Yetkili Mahkeme
Mirasta tenkis davası açmak için yasal süreler belirlenmiştir. Saklı pay mirasçıları; saklı paylarının ihlal edildiklerini öğrendikleri andan itibaren 1 yıl süreyle tenkis davası açabilirler. Ancak vasiyet açıklanalı 10 yıl geçmişse; bu dava zaman aşımına uğrar. O nedenle yasal sürelere dikkat edilmelidir.
Tenkis davasının açılabilmesi için miras bırakan kişinin ölümü şarttır. Miras bırakan birey ölmeden önce saklı pay oranı ile ilgili bir dava açılamaz. Tenkis davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Bu konuda yetkili mahkeme ise miras bırakan kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir. Dava açmak için ilgili mahkemelere başvurmak gerekmektedir.
Saklı Pay Oranları Nasıl Hesaplanır?
Mirasta tenkis davası için saklı pay oranları hesaplanmalıdır. Saklı pay oranları Türk Medeni Kanunu’nun 506. Maddesinde açıklanmıştır. Bu maddeye göre saklı pay oranları; altsoy için miras payının yarısı, anne ve babanın her biri için miras payının dörtte biri, sağ kalan eş için altsoy veya anne ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması durumunda yasal miras payının tamamı, diğer hallerde miras payının dörtte üçü olarak belirlenmiştir.
Miras bırakan kişinin 2 altsoyu ile birlikte eşinin yasal yasal mirasçı olduğu düşünülerek alt soyların her biri için miras payının 400.000,00 olduğu varsayıldığında saklı payları bu miktarın yarısı olacağına göre 200.000,00 olarak hesaplanır. Altsoylarla birlikte eşin, yasal miras payının 300.000,00 olduğu düşünüldüğünde saklı pay bu miktarın tamamı olur.
Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Davası ile Tenkis Davası Arasındaki Farklar
İptal davalarında ölüme bağlı tasarrufların iptali istenirken mirasta tenkis davası için miras bırakan kişinin tasarruf oranını aşan miktarın etkisiz hale getirilmesi istenir. Davacı olan taraf ölüme bağlı tasarrufun iptalini değil de tenkis talep ederse bu davanın dinlenilmesi gerekir. Bu talep; davacı tarafın iptal hakkını kullanmamış olduğu anlamına gelmez.
Tenkis davası sadece saklı paylı mirasçılar tarafından açılabilir. Ölüme bağlı tasarrufun iptali davası ise her mirasçı tarafından açılabilmektedir. İptal; ölüme bağlı tasarrufu ortadan kaldırır. Bu durumun tek istisnası; mirastan çıkarılma durumudur. Çıkarılan mirasçı normal payını değil; sadece saklı payını alabilir.
Tenkis Davası Masrafları
Mirasta tenkis davası; tenkisi talep edilen mal varlığına göre belirlenir. Dava masrafları da bu duruma göre artacak ya da azalacaktır. Tenkis davası nispi nitelikte bir davadır. Dava konusundaki mal varlığının değerine göre vekalet ücreti belirlenmektedir. Ayrıca tenkis davaları 2 ya da 3 yıl sürebilmektedir. Dava süresine bağlı olarak da fiyatlar değişebilir.
Masrafların ödenmesinde avukatların hiçbir sorumluluğunun bulunmadığı ve müvekkil tarafından tüm masrafların ödenmesi gerektiği 1136 sayılı Avukatlık Kanununda hüküm altına alınarak belirtilmiştir. Avukatlık Kanunu 173.maddede ‘Avukata tevdi edilen işin yapılması veya yapıldıktan sonra sonucunun alınması için gerekli bütün vergi, resim, harc ve giderler iş sahibinin sorumluluğu altında olup, avukat tarafından ilk istekte avukata veya gerektiği yere ödenir. Bu harcamaların avukat tarafından yapılabilmesi için, yeteri kadar avansın iş sahibi tarafından verilmiş olması gerektir” denilerek bahsi geçen durum hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
