Miras sözleşmesi miras bırakan kişi ile karşı taraf arasında yapılmaktadır. İki taraflı gerçekleşen bir hukuki süreçtir. Mirasa bağlı olan bir işlem olduğu için borç doğurmamaktadır. Sözleşme sayesinde kişi miras bırakanın ölümünden sonra hak elde eder. Miras sözleşmesi olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Olumlu Miras Sözleşmesi Nedir?
Olumlu miras sözleşmesi, miras bırakan kişi ya da kişilere veya üçüncü herhangi bir kişiye mirasçının ölümünden sonra hüküm doğuracak tasarrufları temsil etmektedir. Olumlu miras sözleşmesi mirasçıya ya da üçüncü kişiye yükümlülük yüklemektedir. Ayrıca mirasın paylaştırılmasına yönelik hükümler de içermektedir. Bu sözleşmeye göre;
- Mirasçı
- Yedek mirasçı
- Art mirasçı
- Ön mirasçı
Yukarıdakiler atanabilmektedir. Miras sözleşmesi ile vakıf kurmak ya da vasiyeti yerine getirme görevlisi atamak sözleşmeyi vasiyet şekline dönüştürecektir. Olumlu miras sözleşmesiyle beraber miras bırakan malvarlığında eskisi gibi tasarruf edebilmektedir. Ancak sözleşme ile bağdaşmayan ölüme bağlı tasarruflar varsa itiraz edebilme hakkı da bulunmaktadır. Medeni kanın mirasçı atanmasını ve malvarlığı alacaklısı belirlenmesini öngörmektedir.
Olumlu miras sözleşmesi ile beraber yasal mirasçıları mirastan çıkarma, miras paylaştırma ve vakıf kurma işlemleri de yapılabilmektedir. Sözleşmeden yararlanan kişi karşı yükümlülük altına girerse ivazlı miras sözleşmesi ortaya çıkar. Olumlu miras sözleşmesi kapsamına yükleme sözleşmesi de girmektedir. Yükleme sözleşmesinde miras bırakan sözleşmeye taraf olan kişiye yüklemede bulunmaktadır.
Olumsuz Miras Sözleşmesi Nedir?
Olumsuz miras sözleşmesi, diğer adıyla mirastan feragat sözleşmesi miras bırakan ve mirasçı arasında gerçekleşmektedir. Karşılıksız ya da karşılık sağlanarak feragat edilebilir. Karşılık sağlanarak yapılıyorsa aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için sonuç çıkar. (MK528). Olumsuz miras sözleşmesi hükümden düşmesi durumu belli bir kişi lehine yapılırsa meydana gelir. Bu kişi herhangi bir sebepten dolayı mirasçı olamazsa feragat hükümden düşer.
Feragat sözleşmesi belli bir kişi için yapılmadıysa en yakın ortak kökünün altsoyu baz alınır. Bu kişinin mirasçı olmaması halinde yine feragat hükümden düşer. (MK529). Eğer mirasın açılmasından itibaren tereke borçları karşılamıyorsa, borçlar mirasçılar tarafından ödenmiyorsa tereke alacaklıların hakları kapsamı dahil olur. (MK530). Eğer miras sözleşmesi ivazlı yapılmışsa ve ivaz ödenmişse feragat eden kişi sözleşmeden dönebilmektedir.
Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
İlk olarak sözleşmenin tarafları notere giderek sözleşmenin içeriğini sözlü veya yazılı olarak bildirmelidir. Bunu aynı anda yapmaları gerekmektedir. Ayrıca miras bırakan kişide noterde olmalıdır. Eğer karşı taraf ölüme bağlı tasarrufta bulunmuyorsa temsildi de yer alabilir. Daha sonra noter söylenen ve yazılanları formüle eder. Taraflar sözleşmenin içeriğini noter huzurunda okurlar. Sözleşmenin içeriği terekenin tamamını ya da malvarlığının bir kısmını kapsayabilir. Ayrıca mirastan yararlanma ve vazgeçme de bir arada yer alabilir.
Tarafların bizzat bulunmaması halinde sözleşme geçerliliğini kaybeder. Taraflar metni tanıklar önünde imzalar, bu da geçerlilik şartlarından biridir. Eğer taraf okuma yazma bilmiyorsa miras sözleşmesi imzasına da gerek yoktur. Daha sonra taraflar metni okuduklarını ve kendilerine uygun olduğunu tanıklar önünde dile getirirler. Ölüme bağlı tasarrufta bulunanın sözleşme yapmaya ehil olduğunu dile getirirler.
Miras Sözleşmesi Nasıl Sonlandırılır?
Miras sözleşmesi başlarken iki şahidin de bulunması gerekir. Eğer sözleşme şekle aykırı olarak kurulmuşsa tarafların bunu ileri sürebilme hakkı bulunmaktadır. Çok taraflı olarak da kurulabilen sözleşme bazı durumlarda sona erdirilebilir. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir;
- Tarafların karşılıklı (yazılı) olarak anlaşması
- Miras bırakanın sözleşmeyi tek taraflı ortadan kaldırmak istemesi
- Herhangi bir tarafın sözleşmeden dönmesi
- Mirasçının miras bırakandan önce ölmesi
- Miras sözleşmesi eşler arasında yapıldıysa eşlerin boşanması
Bu durumlar karşısında miras sözleşmesi sona erdirilebilir.
Miras Sözleşmesinin İptali
Miras sözleşmesinin bazı durumlar altında iptal edilmesi de mümkündür. Ölüme bağlı tasarrufların iptaline ilişkin kurallar bulunmaktadır. Hak düşürücü süreler de bu kapsama dahildir. Sözleşmenin iptaline neden olan durumlar şu şekilde sıralanabilir;
- Miras sözleşmesinde ehliyetsizlik
- İrade bozuklukları
- Hata
- Hile (Miras bırakanın yanıltılması ya da aldatılması durumları örnek olarak verilebilir. Bu durumlar ortadan kaldırıldıktan sonra 1 yıl içinde sözleşme iptal edilebilir. Eğer miras bırakan 1 yıl içinde ölürse davası diğer mirasçılara kalır.)
- Korkutmaya yönelik hareketler ve hakaretler
- Sözleşmenin içeriğinin hukuka ya da ahlaka aykırı olması (Resmi vasiyetname şeklinde yapılmalıdır)
- Sözleşmede vaat edilenlerine yerine getirilmemesi (Eğer vaat edilen yapılmazsa miras bırakan sözleşmeden dönebilir. Örneğin sözleşme ölünceye kadar bakma karşılığında yapıldıysa ve mirasçı bunu yerine getirmiyorsa miras bırakan miras sözleşmesi iptali isteyebilir.)
Bu durumlar ortaya çıkarsa tarafların karşılıklı anlaşması olmasa dahi miras sözleşmesi iptal edilebilir.
Miras Sözleşmesinin Vasiyetnameden Farkı Nedir?
Miras sözleşmesi vasiyetnameden ehliyet açısından farklıdır. Vasiyetname yapabilmek için 15 yaşını doldurmuş ve bazı şeyleri ayırt edebilecek güce sahip olmak yeterlidir. Miras sözleşmesi ise kişinin ayırt etme gücü dışında ergin ve kısıtlı olmamasına da bakmaktadır. Diğer bir fark ise, vasiyetnamede el yazılı, resmi ve sözlü olarak yapılabilir. Miras sözleşmesi ise sadece resmi olarak yapılabilmektedir. Ayrıca vasiyetname ölüm anına kadar geri alınabilmektedir. Ancak miras sözleşmesinde iki taraf da var olduğundan istisnalar dışında tek taraflı olarak sözleşmeyi geri almak mümkün değildir.
Miras sözleşmesi yapma ehliyeti de genel olarak vasiyetnameden farklıdır. Ölüme bağlı tasarrufta bulunan kişi ile sözleşmedeki karşı tarafın ehliyeti şeklinde ikiye ayırarak incelenebilir. Miras sözleşmesinin genel ehliyet şartları her iki taraf da ölüme bağlı tasarrufta bulunuyorsa geçerlidir. Eğer sadece tek taraf ölüme bağlı tasarrufta bulunuyorsa, bulunmayan taraf genel ehliyet kurallarına tabi tutulur. Ayrıca vasiyetname miras sözleşmesine göre daha kolaydır. Miras sözleşmesi genel ehliyet kuralları için avukatlardan bilgi alınabilir.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
