Miras, kısaca bir kimsenin vefatından dolayı ailesine kalan borçlar ve alacaklar da dahil olmak üzere tüm mal varlığına verilen isimdir. Miras konusu geçmişten günümüze kadar aileler arasında ciddi problemler oluşturmuştur. Miras, kişinin ölümünden sonra alt ve üst soyuna kalır bu kişiler yasal mirassçılardır. Vefat eden kişi mal varlığının tümünü ya da bir kısmını başka bir kişiye de bırakabilir bu kişiye de atanmış mirasçı adı verilir.
Miras paylaşımı zümre (derece) sistemine göre yapılmaktadır. Türk hukukunda 3 çeşit zümre vardır. Birinci zümre vefat eden kişinin alt soyu yani çocukları ve torunlarıdır. İkinci zümre kişinin anne ve babasını kapsamaktadır. Üçüncü zümre ise mirasbırakanın kan bağı ile bağlı olduğu daha uzak akrabalarından (amca-dayı, teyze-hala vs.) oluşur. Miras hukuku mirasın reddi, mirastan feragat ve mirastan çıkarma gibi haklar da sağlamaktadır.
Mirastan Çıkarma
Miras ölen kişi aksi bir durum beyan etmedikçe hukuk kuralları çerçevesinde aile üyeleri arasında paylaştırılır. Mirasbırakanın mirastan çıkarma hakkına sahip olması nedeniyle bazı durumlarda mirasçı sıfatı hukuken düşmektedir. İki çeşit mirastan yoksun bırakma hali söz konusudur: cezalandırmak için mirastan çıkarma ve korumak için mirastan çıkarma.
Eğer mirasçı sıfatı kazanacak kişi mirasbırakana veya yakınlarına (aile üyeleri, arkadaşları, hizmetçisi vs) karşı ağır bir suç işlemişse mirastan çıkarılabilir. Bunun yanında eğer mirasçı aile hukuku kanunlarının getirdiği sorumlulukları yerine getirmemişse aynı şekilde mirasbırakan mirasçyı menetme hakkına yasal olarak sahip olmuş olur.
Mirastan Çıkarılmanın Sonuçları
Miras, vefat eden tarafından belirli durumlarda bazı aile üyelerine bırakılmak istenmez ve hukuken bu hak mirasbırakana verilmiştir. Türk hukukunda mirastan çıkarma yasaları neticesinde menedilen kişi mirasçı sıfatını kaybeder. Mirasbırakan sadece mirastan çıkarmış, miras payı konusunda bir beyanda bulunmamışsa mirastan menedilen kişi mirasbırakandan önce ölmüş kabul edilir. Böyle bir durumda mirastan mendilen kimsenin mirasta payı varsa bir alt soyuna geçer.
Mirastan çıkarma durumlarında mirasçı tarafından tenkis davası açılabilmektedir. Tenkis davası, ölen kişinin mirasçının hakkına tecavüzde bulunduğunun kanıtlanması için açılan davadır. Eğer türk hukukunda mirastan çıkarma saklı payın tümünü kapsıyorsa mirasçılık sıfatı hukuken artık bulunmadığından tenkis davası açılamamaktadır.
Mirasın Reddi Nedir?
Miras, vefat eden kişinin ardından kalan borçları da kapsamaktadır. Kişinin ölümü ile beraber kalan mal varlığından ve borçlardan mirasçıların hepsi sorumlu sayılmaktadır. Mirasın reddi yani halk arasında reddi miras olarak bilinen işlem ölümden sonra yasal veya atanmış mirasçıların mirasın yükümlülüklerini kabul etmemeleridir.
Vefat edenin borçları da mirasçılara kaldığından mirasçıların kişisel mal varlıkları da bu borçlardan sorumlu hale gelir. Alacaklı kişiler mirasçılardan herhangi birinden borcun tamamını veya bir kısmını talep edebilirler. Sonrasında borcu ödeyen mirasçı diğer mirasçılardan ödediğini talep etme hakkına sahip olur. Bu durumlar hukuken reddi miras müessesini oluşturmuştur. Mirasbırakanın fazla borcunun ödenmek istememesi durumunda mirasın reddi mirasçılık belgesi aracılığıyla hukuk sisteminin verdiği bir haktır.
Reddi Miras Nasıl ve Hangi Sürede Yapılır?
Miras kalan kişi mirasbırakan kişinin son yerleşim yerinde bulunan Sulh ve Hukuk Mahemesine başvurması ile mirası reddedebilir. Mirasçının ret talebi tamamen özgür iradesi ile olmalıdır. Yapılan mirastan ret beyanı eğer aldatma, baskı veya hile ile gerçekleşmişse reddi miras iptali istenebilir.
Mirasın reddi için yasal olarak 3 ay hak düşürücü süre mevcuttur. Yani kişinin ölümünden ve mirasçının mirasçı olduğunu öğremesinden sonraki 3 ay içerisinde reddi miras başvurusu yapılmış olması gerekmektedir. Eğer mirasçılar yasal mirasçı olduklarını sonradan öğrendiklerini ispatlamazlarsa kişinin ölümünden sonra atanmış mirasçılar için tasarruf bildirilen tarihte işlemeye başlar.
Mirastan Feragat
Miras çeşitli durumlarda mirasçı tarafından kabul edilmek istenmeyebilir. Vefat eden kişinin borçlarını üstlenmek istememek ve buna benzer bazı nedenler mirasın istenmeme sebeplerindendir. Mirastan feragat ve mirasın reddi hemen hemen aynı amaca yönelik hukuki işlemlerdir fakat aralarında bazı farklılıklar vardır. Mirastan ret sadece mirasçının talebi üzerine gerçekleşirken mirastan feragat iki tarafın da resmi beyanı doğrultusunda gerçekleşir.
Mirastan feragat türlere ayrılmaktadır: ivazlı feregat ve ivazsız feragat. İvazlı feragat yani karşılıklı feragat mirasbırakanın mirasçıya karşılık vermesi durumunda söz konusudur. Eğer mirasbırakan mirasçıya karşılık vermemiş ise ivazsız yani karşılıksız feragat gerçekleşmiş olur. Feragat işlemi sonrasında kişi yasal olarak mirasçı sıfatını tamamen kaybetmiş olur.
Mirastan Feragatin Sonuçları
Miras hukuku mirasçı sıfatı taşıyan kişilere veraset ilamı üzerindeki paydan feragat etme hakkı tanımıştır. İvazlı (karşılıklı) ve ivazsız (karşılıksız) olarak iki çeşit mirastan feragat etme şekli vardır. Eğer mirasçı, mirasbırakan ile karşılıklı feraget işlemini yürütmüş yani yapılan sözleşmeye mirasbırakan tarafından karşılık almışsa altsoy bu durumdan etkilenir. İvazlı feragat durumunda hukuken altsoy da mirastan feragat etmiş sayılır. Eğer ivazsız bir feragat söz konusu ise bu durumdan mirastan feragat edenin altsoyu etkilenmez.
Türk miras hukukunda yargıtay kararı ile mirastan feraget sözleşmesinin iptali söz konusu olabilmektedir. Eğer mirasçı konumundaki kişinin fiil ehliyetine sahip olmadığı, herhangi başka ve zorlama ile mirastan feragat ettiği kanıtlanırsa mirastan feragat iptali gerçekleşir. Feragat talebinde bulunan kişinin akli dengesinin ve ayırt etme gücünün yerinde olması gerekmektedir.
Veraset İlamı Nedir?
Miras hukukunda veraset ilamı yani mirasçılık belgesi olarak adlandırılan belge önemli bir yere sahiptir. Veraset ilamı vefat edenin ardından mirasçı sıfatı kazanan kimselerin yer aldığı belgedir. Mirasçılık belgesi kimlerin hangi oranda mirastan pay alacağı açıkça belirtilmekte olup mal paylaşımı açısından önem taşır ve mutlaka alınması gereken bir belgedir.
Türk miras hukukunda veraset ilamı iki şekilde çıkarılabilir. Birinci ve daha hızlı gerçekleşen yöntem notöre başvuru yapmaktır. İkinci yöntem ise Sulh ve Hukuk Mahkemesine başvurmaktır. Veraset ilamının alınması için tek kişinin başvuru yeterli sayılır. Eğer mirasçılar yurt dışında yaşamaktalarsa mirasçılık belgesi sadece Sulh ve Hukuk Mahkemesinde daha açılarak alınabilir. Ayrıca mirastan feraget sözleşmesi veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınmasında engel teşkil etmemektedir.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
