Yok hükmünde kavramı merak edilen hukuk konularından biridir. Davalarda ve hukukta bazı durumlarda yok hükmünde kavramı uygulanır. Ceza yargılaması bir süreçten meydana gelir. Bu süreç içinde bir suç ve bir fail vardır. Süreçte suçun işlenmesi ve failin ortaya çıkartılması yer alır. Süreçte en önemli şey gerçek failin ortaya çıkması için başvurulan hukuksal yollardır. Ceza yargılaması da bu tür durumlarda birçok aşamadan geçer. Bu aşamalardan birisi de “yok hükmünde” aşamasıdır. Bu karar ceza aşamasında ya da yargılamasında verilen kararın yok hükmüne dönüşmesi anlamını taşımaktadır. Hukuki süreç belli bir prosedür etrafında gelişir. Bu prosedür ihlal edilirse eğer durum yok hükmüne kadar gider. Her hukuki işlem yasal kurucu unsurlar etrafında şekillenir. Eğer bir durum hukuka aykırı ise bu tür durumlarda yok hükmü uygulanmak zorundadır. Buna ek olarak hukuku işlemlerde geçerlilik ve etkinlik gibi unsurlar dışında kalan her işlem de yok hükmüne tabii olabilir.
İdare Hukuku Açısından Yokluk Kavramı
İdare hukuk altında yokluk kavramı ikiye ayrılır. Bunlar maddi yokluk ve hukuki yokluktur. Maddi yokluk olarak işlemin madden var olmaması anlamını taşımaktadır. Hukuki yokluk kavramı ise işlemin geçerlilik açısından şartları taşımadığı için yok sayılması anlamına gelmektedir. Üstelik hukuki açıdan ortaya çıkan süreç aykırılık da taşıyorsa bu durum doğrudan yokluk kavramına tekabül eder. Hukuki ve maddi yokluk işlenen işlemlerin halleri de göz önünde tutularak ortaya çıkmaktadır. Burada yasal olarak bazı ölçütler vardır. Bu ölçütler göz önünde tutularak hukuki ya da maddi açıdan yokluk unsuru devreye girer. Yani işlem doğru bile olsa eğer yasal olarak yanlış bir yolla yapılmışsa bu durumda doğrudan yokluk ortaya çıkar. Üstelik aykırılık durumu ceza almaya da neden olmaktadır. Kural olarak bir işlem yoksa bu durum davanın iptaline de gitmektedir. Daha sonradan davanın yeniden açılması talep edilirse eğer idare mahkemelerine başvurulabilir. Ancak yokluk kavramı ortaya çıkarsa dava doğrudan iptal edilir.
Anayasal Yargı Açısından Yok Hükmü
Anayasa kavramında yok hükmü bir normun olmaması anlamını taşımaktadır. Burada parlamento idaresi devreye girmektedir. İdare gerekli açıklamayı yapıp yok hükmünü devreye koyarsa eğer davada doğrudan yok hükmüne girmektedir. Yok hükmü ayrıca resmi gazetede de yayınlanarak neden davanın iptal edildiği hakkında daha detaylı bir bilgi de verilmektedir. Yokluk hali anayasal yargıda ve hukukta özellikle hukuk dışı durumlarda işlenir. Hukuksal bir araç olarak da ileri sürülen bir hükümdür. Eğer yok hükmüne giren bir işlem uygulanırsa bu durum artık kimseyi bağlamaz. Doğrudan buna karşı çıkma ya da itiraz etme gibi bir durum da yaşanmaz. Çünkü burada yok hükmü işlenirse eğer buna yüksek karar mercileri karar vermiştir. Bu durumun üzerine bir başka kişinin itiraz etmesi gibi bir durum yaşanmaz. Yok hükmü doğrudan üst mercilerden gelen bir karardır.
Tebligat Kanunu ile Yok Hükmünün İşlenmesi
Bir ceza hukuku işleminde eksiklik varsa bu durum yok hükmünün önünü açmaktadır. Yok hükmü devreye girerse eğer bu durumun karar mercilerine bildirilmesi ve davayı açan kişiye ulaştırılması gerekir. Tebligat burada bir bildiri aracıdır. İşlemin yazılı bir yolla gerekli kişilere ve kurumlara bildirilmesi amacını kapsar. Tebligat ortaya çıktığı zaman buna ikinci bir kişinin itiraz etmesi gibi bir durum yaşanmaz. Çünkü tebligat son sözü söyleyen anayasa mahkemesinin yüksek mercileri tarafından gönderilmiştir. Tebligat içinde yok hükmünün ne amaçla uygulandığı detaylı bir şekilde açıklanır. Ayrıca yok hükmüne neden olan sebepler de sıralanır. Çünkü tebligat bir dayanağın belgesidir. Burada dayanak olmadan yok hükmü işlenemez. Tebligat detaylı bir yazılı belge olarak kişi ve kurumlara gönderilir. Sonuç olarak Yargıtay uygulamasına geçilir. Tebligattan sonra Yargıtay kararı uygular ve fesih eder. Çünkü tebligat bir usulsüzlüğün belgesidir. Bu usulsüzlüğün uygulanması için Yargıtay’ın duruma el atması gerekmektedir. Yargıtay devreye girdikten sonra anında işlem üzerine karar verir. Yok hükmü Yargıtay karar kararı ile birlikte artık kesinleşmiş bir şekilde sonuçlanır. Bu durum iptali veya itirazı olan bir duruma artık dönüşemez. Çünkü önü kapalı olan bir Yargıtay kararı burada mevcuttur. Yok hükmü Yargıtay mercilerinden geçerek bir somut ve kesin sonuca bağlanır.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
