Boşanma hadisesi, iki ana başlık altında sebeplere ayrılmıştır. Genel boşanma ve özel boşanma olarak nitelendirilen bu boşanma nedenleri için ortak sebep, evlilik birliğinin temelden sarsılmasına kesin kanaattir. Türk Medeni Kanunun 166. Maddesinde yer alan “Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.” cümlesi, bu konuyu detaylı bir biçimde açıklar. Kanun nezdinde şiddetli geçimsizlik olarak belirtilen, evlilik birliğinin temelden sarsılması durumunu taraflar, mahkeme heyetine ispatla yükümlüdür. Örnekler arasında, hakaret, şiddet ve düşünce farklılığı yer alabilir. Şiddetli geçimsizlik durumunda kusurlu olduğu söylenen tarafın bu durumunu ispat etmek, iddia makamının görevidir.
Boşanma sebepleri, hukuki çerçevede mutlak ve nisbi olarak ikiye ayrılmaktadır. Terk etmek, zina fiili, anlaşmalı boşanma kararı, hayata kast etme, onur kırıcı davranışlarda bulunma ve evden ayrılma gibi sebepler mutlak boşanma sebepleri arasındadır. Bu sebeplerden birinin meydana gelmesi halinde davacı eş, evlilik birliğinin temelden sarsıldığını iddia edebilir. İddia mahkeme tarafından kabul görürse eşler arasındaki geçimsizlik için başka ispatlara gerek kalmaz. Suç işleme, haysiyetsiz bir hayat yaşama, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına neden olan diğer fiillerdir. Akıl hastalığı gibi nisbi sebepler söz konusu olduğunda ise, bu durumun kişiler arasındaki geçimsizliği körüklediğini ispat etmek gerekir. Konuya ek olarak Yargıtay içtihatları ile farklı boşanma sebeplerine de değinilebilir. Bir eşin diğer eş üzerinde baskı kurması, sadakatsizlik suçu, aşırı borç yapıp ödememek ve cinsel yetersizlik gibi sebepler de boşanma davası konuları arasındadır. Bu durumlar, konularına göre, mahkeme tarafından özel veya genel boşanma sebepleri olarak değerlendirilebilir.
Boşanmaya Sebebiyet Veren Davranışlar
Boşanma nedenleri arasında karşılıklı hatalı davranışın payı büyüktür. Yargıtay kararlarına göre belirlenmiş bazı davranışlar hukuken boşanma sebebi sayılır. Bu davranışları şöyle sıralayabiliriz:
- Hakaret etmek, tükürmek, toplum içinde küçük düşürücü davranışlarda bulunma,
- Eşini başkalarıyla kıyaslama,
- hırsızlık suçunu işlemek
- Sadakatsizlik iddiasında bulunma,
- Eşini İktidarsızlıkla suçlamak,
- Eşinden sıkıldığını söylemek,
- Psikolojik baskı,
- Doğum sürecinde eşiyle ilgilenmemesi,
- sık sık terk ettiğini söyleyerek evden gitmek,
- Borçlarını ödememe
- Doğal olmayan yollardan cinsel ilişkiye zorlama,
- Eşinin cinsel yetersizliğini çevreye açıklama,
- Eşinin istemediği kişilerle arkadaşlık kurma,
- Evlilik dışı çocuk yapma,
- Eşini resmi makamlara şikâyet ederek suçlamak
Şiddetli geçimsizlik durumunu meydana getiren bu fiiller, özel boşanma sebebi ya da genel boşanma sebebi olarak da değerlendirilebilir. Bu tür davranışlar aynı zamanda da genel insanlık suçlarıdır. Boşanma dışında da bu davranışların her biri, ayrı ayrı birer suç konusudur.
Boşanma Kararları İle İlgili Örnekler
- Ağız Kokusu Veya Vücut Kokusu
Vücudun kötü kokması ya da kötü ağız kokusu kendi başına boşanma konusu olarak değerlendirilmez. Şayet davalı kendisinde var olduğu iddia edilen bu rahatsızlığı tedavi ettirmek için herhangi bir çaba sarf etmiyorsa konu o zaman boşanma nedeni olarak ele alınabilir. Bunun dışında davalı taraf, tedavi için gösterdiği çabayı uzman hekimlerden oluşan sağlık kurulu raporu ile ispat ederse şikayet konusu durum boşanma sebebi olarak değerlendirilmez. (YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2005/2-208 K. 2005/262 T. 13.4.2005- emsal karar metni)
- Aldatmaya Teşebbüs
Kanuna göre Zina için gerekli tüm şartları sağlayıp farklı gerekçelerle bu eylemi tamamlanmamış olmak, Ceza Kanunda yer alan tanımı ile eylemin eksik kalması suçun işlenmemiş olmadığı anlamına gelmez. Boşanma kararı için aldatmaya teşebbüste bulunma hali yeterli bir kusurdur. (YARGITAY 2. HUKUK DAİRESİ 1976 tarihli kararı)
- Cinsel İlişkiye Girmemek
Çiftler arasında uzun süre cinsel ilişkinin yaşanmaması halinde aile birliğinin temelden sarsıldığına hükmedilir ve bu durum doğrudan boşanma sebebi olarak değerlendirilmektedir. (YARGITAY 2. HUKUK DAİRESİ E. 2001/4956 K. 2001/6274 T. 19.4.2001 karar metni)
- Eşinin İffetsizliği Hakkında Dedikodu Çıkarmak
Eşlerin birbirleri hakkında iffetsiz davrandığına dair dedikodu yapması, ailede güven duygusunu ortadan kaldıracağı için boşanma sebebi sayılmıştır.
- Eşini Aşağılamak
Davacının, davalının hakaret ve aşağılamalarına maruz kaldığını ispatlaması durumunda boşanma kararı için yeterli delil olduğu varsayılır ve boşanmaya karar verilir
- Hırsızlık Suçuna karışmak
Eşlerden birinin herhangi bir hırsızlık fiilini işleyerek hüküm giymesi, evlilik birliğini temelden sarsan bir durum oluşturduğu için boşanmaya karar verilir.
- Hakaret Etmek ya da alkol kullanmak
Davalının belirli zaman ve yerde eşine karşı ‘adi, şerefsiz gibi hakaretlerde bulunması boşanma nedeni olan bir suçtur. Yine kadının kocası ile ilgilenmemesi, çamaşırlarını yıkamaması, yemek yapmaması boşanma konusudur. Kocanın da sürekli alkol alması, eşine hakaret etmesi ve dövmesi de boşanma sebeplerindendir. Bu kusurlar, evlilik birliğini, eşlerin müşterek hayat sürmelerine imkan kalmadığı için derinden sarsar. Eşlerden birinin kusuru, diğerinden üstün tutulmaz. Taraflar eşit kusurlu olarak değerlendirilir. Bu hallerden herhangi birinin meydana gelmesi durumunda, mahkemenin boşanmaya karar vermesi beklenir.