Dava zamanaşımı, Türk Ceza Kanunu tarafından düzenlenen ve suçun işlendiği tarihten bu yana belirli bir süre geçmesi doğrultusunda meydana gelen bir kuraldır. Ceza kanununa göre suç işlendikten sonra davanın belirli bir zaman dilimi içerisinde açılması gerekmektedir. Aksi takdirde suçun cezalandırılması için dava açılamaz veya açılması teklif edilemez.
Bu duruma dava zamanaşımı adı verilmektedir. Ayrıca dava zamanaşımı kavramı Türk Ceza Hukukunda 5237 sayılı kanunun 66. Maddesinde düzenlenmektedir. Bu madde doğrultusunda her suçun veya cezanın belirli bir süre içerisinde çekilmesi, davaların belirtilen süre kapsamlarında açılması gerekir. Ayrıca suçun davası veya cezası belirtilen süre içerisinde sonuçlandırılmamışsa mahkemenin cezalandırmadan vazgeçmesi mümkündür. Cezalandırmadan mahkeme vazgeçebileceği gibi dava da belirtilen süre zarflarında kendiliğinden düşebilir.
Dava Zamanaşımı Nasıl Gerçekleşir?
Dava zamanaşımının gerçekleşmesi için öncelik olarak suçun ve süresinin kanun tarafından belirtilmesi gerekir. Her suç için belirlenen zamanaşımı miktarı bulunmaktadır. Dava zamanaşımı da bu kanun doğrultusunda belirlenir.
Suç işlendikten sonra 5 veya 10 yıl gibi bir süre zarfında karar alınmamışsa veya dava açılmamışsa suçlunun cezası ve davası düşebilir. Suçlu kişiler bu suçtan ceza almaz veya mahkeme görmez.
Dava zamanaşımı süreleri belirli sebepler doğrultusunda durabilir. Bunlar genel olarak şu şekildedir;
- İzin şartları
- Karar şartları
- Bekletici meseleler
- Kaçak kararı
Yukarıdaki 4 şart, zamanaşımı süresinin durmasına sebeptir. Eğer bu şartlar gerçekleştiyse, şartlar son bulana kadar zamanaşımı süresi durdurulur.
Dava Zamanaşımı Süreleri Nelerdir?
Dava zamanaşımı süreleri, suça ve cezaya göre değişiklik gösterir. Bu nedenle her suçta ve davada zamanaşımı süreci farklıdır. 18 yaşını bitirmiş bireyler için dava zamanaşımı genel olarak aşağıdaki gibidir;
- 5 yıldan çok ve 20 yıldan daha az hapis cezası mümkün olan cezalarda zamanaşımı süresi genel olarak 15 yıldır. Bu süre zarfı 22 yıl 6 aya kadar uzayabilir.
- 5 yıldan az ceza gerektiren suçlarda veya cezalarda dava zamanaşımı süresi genellikle 8 yıldır. Bu süre 12 yıla kadar uzayabilir.
- 20 yıldan daha fazla cezaya sebebiyet veren suçlarda dava zaman aşımı süresi 20 yıldır. Bu süre olağanüstü durumlarda 30 yıla kadar uzayabilir.
- Müebbet cezasına çarptırılması gereken suçlarda zamanaşımı süresi 25 yıldır. Bu süre 37 yıl 6 aya kadar artabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis gerektiren suçlarda ve davalarda zamanaşımı süresi 30 yıldır. Bu süre genel olarak 45 yıla kadar uzayabilir.
Ayrıca zamanaşımı süreleri yaşa göre de değişiklik göstermektedir. Genel olarak 18 yaşının üstünde olan suçlularda zamanaşımı süresi daha yüksektir. Ancak 18 yaşından küçük 15 yaşından büyük çocuklarda bu süre daha azdır. 12 ile 15 yaşta da süre oldukça küçülür. Ayrıca süre zarflarının değişmesine neden olan bir diğer şart ise olağanüstü durumlardır. Zamanaşımını durdurabilecek şartların meydana gelmesi ve diğer olağanüstü durumlar sürenin artmasına neden olur.
Ceza Zamanaşımı Süresi Nasıl Tespit Edilir?
Ceza zamanaşımının belirlenmesi için birçok noktaya dikkat edilir. Bu noktada suçun işlendiği, ilk davanın görüldüğü ve cezanın verildiği tarihler baz alınır. Ceza zamanaşımında suçun işlendiği değil cezanın verildiği tarih tespit edilerek zamanaşımı belirlenir. Davaların ardından verilen ceza hükmünün tarihinden itibaren süre başlar.
Ceza ve Dava Zamanaşımı Neye Göre Belirlenir?
Ceza ve dava zamanaşımı birçok noktaya göre belirlenmektedir. Ancak genel olarak zamanaşımı süreleri 3 farklı alanda ayrı olarak incelenir. Cezanın kesinleştiği ve suçun işlendiği günden itibaren zamanaşımı başlayabilir. Diğer gruplar ise genel olarak aşağıdaki gibidir;
- 12 yaşını bitirmiş ancak 15 yaşının altında olan çocuklar,
- 15 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşına girmemiş olan çocuklar,
- 18 yaşını doldurmuş bireyler,
Yukarıdaki 3 farklı grupta dava ve ceza zamanaşımı süresi farklı şekillerde belirlenmektedir. Her grupta belirlenecek olan zamanaşımı süresi değişiklik gösterir. Bu nedenle suçu işleyen veya ceza gören suçlunun yaşı bu sürede fazlasıyla önem taşımaktadır.
Siz de ceza zamanaşımı ve dava zamanaşımı süreleri hakkında bilgi almak, hukuksal destek almak veya davanızın takibi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Şanlıurfa Avukat İbrahim Halil Aydın
Avukat İbrahim Halil Aydın
İletişim: 05427618406
Av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk bulvarı Şanlıurfa İşhanı kat: 2 No: 217
Hukuki destek ve avukatlık hizmeti almak için randevu alabilirsiniz.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
