Türk miras hukukunda mirastan çıkarma konusu fazlaca araştırılmaktadır. Miras paylaşımı geçmişten günümüze sorunlara ve aileler arasında anlaşmazlıklara yol açan bir konudur. Miras hukuku, vefat eden ya da gaip durumdaki kişinin mal varlığının kime ve ne oranda bölüneceğini inceleyen hukuk alanıdır.
Bunun yanında miras hukuku, mirası bırakan ve mirasçı olan kimselerin gerçekleştirebileceği işlemlerin tümünü kapsamaktadır. Ancak Türk Medeni Kanunu mirastan çıkarma ve miras bırakanın diğer yapabileceği işlemlere kısıtlama getirmiştir. Bu yapılan yeni düzenleme ile birlikte özellikle yaşlılık gibi bazı şartlarda ve toplumda oluşabilecek sorunların önü kapatılmıştır.
Miras Paylaşımı
Türk miras hukukunda mirastan çıkarma gibi miras paylaşımının da bazı gereklilikleri bulunmaktadır. Miras paylaşımı, ölen ya da gaip durumda olan kimsenin mal varlığının medeni hukukta miras paylaşımı kanunlarına göre belirlenen şekilde bölünmesidir. Tereke ise vefat edenin tüm mal varlığına (alacak ve borçlar da dahil) verilen isimdir. Hukukta 2 çeşit mirasçı vardır: yasal mirasçı ve atanan mirasçı. Yasal mirasçı olarak sayılan kişiler Türk Medeni Kanunu’nun 4721 sayılı maddesine göre düzenlenen kişilerdir.
Vefat edenin hür iradesi ile mirasçı sıfatı kazandırdığı kişiler atanmış mirasçı olarak adlandırılır. Mal paylaşımı zümre (derece) sistemine göre yapılır. Zümre sistemine göre 1.derece çocukları, 2.derece anne ve babayı, 3.derece ise kan bağı bulunan daha uzak akrabaları kapsamaktadır. Eş ise herhangi bir zümreye ait olmamakla beraber her zümre ile mirasta hak sahiptir.
Vasiyetname ve Geçerlilik Şartları
Vasiyetname, kişinin vefatından sonra geçerli olmak üzere kişi veya kişilere mal varlığını bırakmasıdır. Miras hukuku vasiyet geçerliliği için bazı kurallar çerçevesinde olması gerektiğini belirtir. Vasiyetler, resmi, el yazılı ve bazı durumlarda sözlü olmak üzere üçe ayrılır. Resmi vasiyetname, noter ya da sulh hakimi eşliğinde iki tanığın daha katılmasıyla vasiyetnamedir. Vasiyetname kanunlar doğrultusunda kişinin el yazısı ile de yazılabilir, buna el yazılı vasiyetname adı verilir.
Türk miras hukukunda mirastan çıkarma gibi vasiyetname de iptal edilebilir. Tek kişinin ölümüne bağlı olan vasiyetnameler geri alınabilir. Vasiyetnameler tarih ve saat eklenerek yazılmaktadır. Eğer yeni bir vasiyetname yazılmışsa ve eski vasiyatname ile çok uç farklar bardınırmıyorsa eski vasiyetname geçersiz sayılır.
Mirasçılar Mirasbırakanın Borçlarından Sorumlu Mudur?
Türk miras hukukunda mirastan çıkarma söz konusu olmadıkça mirasçılar tereke borçlarından sorumlu sayılmaktadır. Vefat eden kişiden alacaklı olanlar mirasçıların herhangi birinden borcun tamamının ödenmesini talep edebilir. Böyle bir durumda borcu ödeyen mirasçı diğer mirasçılardan hukuken bunu talep edebilme hakkına sahiptir. Mirasbırakanın ardından kalan borçlarda muacceliyet tarihinin üzerinden 5 sene geçmesi ile beraber bu borçtan birden çok kişinin sorumlu olma olayı biter.
Mirasçının borçlardan sorumlu olmaması için bazı hukuki adımlar atılabilmektedir. Tmk mirastan çıkarma konusunda mirasbırakan kişiye ‘koruyucu amaçlı mirastan çıkarma’ adı altında bir hak tanımaktadır. Bu mirastan çıkarma yöntemi için kişi vefat etmeden önce borç ödemeden aciz vesikası düzenlemiş olmalıdır.
Mirastan Çıkarma Sebepleri
Türk miras hukukunda mirastan çıkarma, Türk Medeni Hukuku çerçevesinde düzenlenen Türk Medeni Kanunu’nun 510-513. hükümlerince yapılabilmektedir. Türk Medeni Kanunu’nda mirastan çıkarma usulü 2 şekilde gerçekleşir: cezalandırmak için mirastan çıkarma ve koruyucu amaçlı mirastan çıkarma. Eğer mirasçı, mirası bırakan kimseye veya yakınlarından birine ağır bir suç işlemişse mirastan çıkarılabilir. Mirasbırakanın tüm yakınlarına (hizmetçisi, ailesi veya sevdiği bir arkadaşı) işlenen suç bu hakkı kullanabilmesi için nedendir.
Bunun yanında eğer mirasçı, mirasbırakan kişiye karşı aile hukuku çerçevesinde oluşan sorumlulukları yerine getirmediyse aynı şekilde mirastan çıkarılabilir. Cezalandırmak için mirasçıyı mirastan çıkarma konusunda yukarıda anlatılmaktadır. Mirastan koruyucu olarak çıkarma saklı payı bulunan altsoydaki kişiler için uygulanır. Koruyucu olarak mirastan çıkarma için mirasbırakan kimsenin ölümünden önce borç ödemeden aciz vesikası düzenlenmiş olmalıdır.
Mirastan Çıkarma Nasıl Yapılır ve Mirasçınıın Affı Mümkün Müdür?
Türk hukukunda mirastan çıkarma ölüme bağlı olarak gerçekleşmektedir. Mirastan çıkarma işlemi bir vasiyetname araçılığı ile yapılabileceği gibi miras sözlşmesi ile de mümkün kılınmıştır. Mirastan çıkarma mirasçının sahip olduğu saklı payın hepsini de kapsayabileceği gibi yalnızca bir bölümü için de geçerli olabilmektedir.
Miras bırakan kimsenin mirastan çıkarma işlemini ölüme bağlı bir tasarrufla (miras bırakanın ölümünden sonraki arzularını içeren hukuki bir işlemle) yapması durumunda, diğer bir ölüme bağlı tasarrufla bu düşünceden vazgeçmesi gerekir. Bu durumun aksi halinde ise hukuksal olarak mirasçının affı herhangi bir şekilde mümkün değildir.
Mirasçılıktan Çıkarılmanın Sonuçları
Türk hukukunda mirastan çıkarma kanunları doğrultusunda mirastan menedilen kimse mirastan söz hakkına sahip sayılmamaktadır. Mirastan çıkarılmanın sonuçları hukuki olarak terekenin bölüştürülmesi sırasında ortaya çıktığından kişiler mirasçılık belgesi isteme hakkına sahiptir. Ölen kişi yalnızca mirastan çıkarmış, miras payı hakkında tasarrufta bulunmamışsa mirastan çıkarılan kişi mirası bırakandan önce ölmüş sayılır. Bu durum halinde mirasçılıktan çıkırılan kişinin mirasta payı bulunuyorsa miras mirasçılıktan çıkarılan kişinin altsoyuna verilir. Eğer mirastan çıkarma saklı payın tümünü kapsıyorsa mirasçılık sıfatı düştüğünden tenkis davası da açılamamaktadır. Tenkis davası, vefat eden kimsenin mirasçının hakkına yapmış olduğu tecavüzün giderilmesi için açılan davadır.
Mirasçılıktan Çıkarmaya İtiraz
Türk hukukunda mirastan çıkarma tasarrufuna bazı durumlarda itiraz edilebilmektedir. Eğer mirastan menedilen kişi saklı paya sahipse ve itirazda bulunabilir. Vefata bağlı tasarruftaki nedeni kanıtlama işi vasiyet alacaklısına ya da mirastan çıkarmadan faydalanan mirasçıya düşer. Eğer ölüme bağlı tasarruf mirasbırakan kimsenin yanılma, zorlama ya da akli dengesinin bulunmadığı durumlarda yapılmışsa da itiraz hakkı doğar.
Vefat eden kişi tarafından yapılan tasarruf kanunlara uygun değil mirasçılıktan çıkarma iptali talep edilebilir. İtiraz soncu açılan davada iptal gerçekleşirse mirasçı tam miras payını almaya hak kazanır. Mirasçılıktan çıkarma için itiraz ve iptaller Asliye Hukuk Mahkemesi altında açılan davalar ile mümkün kılınmıştır.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
