Türk miras hukukunda zümre sistemi, Medeni Kanun düzenlemelerine göre kan hısımı olan kişilerin mirasçı olmasının temelini oluşturmaktadır. Derece sistemi olarak da adlandırılan zümre sistemi ile mirasta mal paylaşımı yapılır. Murisin vefat etmesi nedeni ile yapılan mirasın paylaşımı için uygulanan miras hukuku 3 zümre sistemi ile yapılır. Mirasın paylaşımında hak iddia edebilmek için belirlenen üç zümreden herhangi birinde bulunmak gerekmektedir.
Bir zümrede mirasta hakkı bulunan kişilerin bulunması, alt zümrede bulunan kişilerin mirastan yararlanmasını engeller. Birinci zümrede yer alan çocukların bulunması halinde ise ikinci zümrede yer alan anne ve baba bile mirasta hak iddia edemez. Aynı zamanda, zümre başları hayatta olduğu sürece altsoylar mirasta hak sahibi olamaz.
Mirasçılık Nedir?
Türk Medeni Kanununda yer alan miras hukuku kurallarına göre gerçek kişilerin ölümü veya gaipliği durumunda, bireylerin mirasının nasıl ve kimler ile pay edileceğine yönelik düzenlemeler bulunmaktadır. Hukukta, atanmış mirasçı ve yasal mirasçı olarak iki farklı kategoride mirasçılık düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, kanun tarafından sayılan kişiler yasal mirasçıdır.
Murisin iradesi ile miras bıraktığı kişiler ise atanmış mirasçıdır. Türk miras hukukunda zümre sistemi düzenlemeleri ile mirasta mal paylaşımı yapılmaktadır. Zümre sistemi, murisin yakınlık seviyesine göre belirlenmektedir. Mirasta hak sahibi olabilmek için belirlenen zümrelerin içerisinde bulunmak gerekmektedir.
Birinci Zümre Yasal Mirasçılar
Birinci zümredeki yasal mirasçılar, mirasa sahip olan kişinin vefat etmesi sonucunda mirasta en fazla hakkı bulunan altsoyu kapsar. Miras bırakan kişinin çocukları, torunları ve torunlarının çocukları Türk miras hukukunda zümre sistemi düzenlemesine göre birinci derecede bulunur. Zümre başı olarak kabul edilen murisin çocuklarının her biri eşit pay hakkına sahiptir.
Miras bırakan kişiden önce ölen çocukların bulunması durumunda, ölen çocuğun mirastaki payını halefiyet yolu ile diğer altsoylar alır. Ölen kişilerin çocukları birer kök oluşturur ve kök başları yaşadığı sürece diğer altsoylar miras hakkından yararlanamaz. Yani, miras bırakan kişiden önce vefat edenin çocukları miras hakkına sahipken eşi bu haktan faydalanamaz.
İkinci Zümre Mirasçılar
Murisin vefat etmesi sonucunda mirasta hak sahibi olan kişiler, murisin annesi ve babasıdır. Anne ve babanın mirasta hak iddia edebilmesi için Türk miras hukukunda zümre sistemi düzenlemesine göre 1.derecede hiçbir mirasçının bulunmaması gerekir. Böyle bir durumda anne ve babanın mirasta eşit derecede pay hakkı bulunmaktadır.
Murisin anne ve babasının ondan önce vefat etmesi durumunda ise halefiyet uygulanarak mirasta zümre sistemi devam etmektedir. Mirasçı durumunda olan bireyler, miras sahibinin kardeşleri olmaktadır. Mirasın paylaştırıldığı anne ve baba tarafından mirasçı bulunamadığında ise mal varlığının bütünü üçüncü derecede bulunan hak sahiplerine kalacaktır.
Üçüncü Zümre Mirasçılar
Türk miras hukukunda zümre sistemi kurallarına göre birinci ve ikinci derecede mirasçının bulunmadığı durumlarda üçüncü derece mirasçılar hak sahibi olmaktadır. Bu durum, miras sahibinin altsoylarının kendinden önce vefat etmiş olması anlamına gelmektedir. Miras sahibinin vefat etmesi sonucunda, büyükanne ve büyükbaba mirasçı konumuna gelmektedir.
Miras sahibinin kendinden önce vefat eden büyükanne ve büyükbabası varsa onların yerini altsoy mirasçılar alır. Bu durumda, mirastan önce ölen büyükanne ve babanın altsoylarında bulunan çocuklar; amca, dayı, hala ve teyzeleri miras hakkından yararlanabilmektedir. Bu akrabaların da vefat etmesi durumunda, miras bırakanın eşinin bulunması ile altsoyların mirastaki hakları engellenir. Eşin miras hakkından yararlanması ise miras hukukunda zümre sistemi kategorilerine göre farklılık göstermektedir.
Eşin Birinci Zümre ile Beraber Mirasçı Olması
Türk miras hukukunda zümre sistemi düzenlemelerine göre eşin birinci zümredeki mirasçılar ile beraber mirasçı olması durumunda, mirasta 1/4 oranında hakkı bulunmaktadır. Murisin çocuklarının bulunması halinde, eşin ve çocukların payları farklı olmaktadır. Eşin miras üzerinde bulunan 1/4 hakkı belirlendikten sonra, kalan pay çocuk sayısına bölünür ve bu şekilde miras paylaşımı yapılır.
Murisin çocuklarından birinin ölmesi durumunda yine eşin mirastaki payı 1/4 olacaktır. Mirasın kalan yarısı ise hayatta olan çocuğa pay edilir. Geri kalan bölümü de ölen çocuğun kendi çocuklarına eşit oranda paylaştırılır. Bu pay işlemi, halefiyet yolu ile altsoylara geçmektedir.
Eşin İkinci Zümre ile Beraber Mirasçı Olması
Murisin eşinin, Türk miras hukukunda zümre sistemi kurallarına göre ikinci zümrede bulunan ve miras hakkına sahip bireyler ile birlikte hak sahibi olduğunda alacağı pay farklılık göstermektedir. Bu durumda, eşin miras hakkı terekenin 1/2’si olacaktır. İkinci derece zümre mirasçıları olan murisin anne ve babası ile eş, terekeyi yarı yarıya olacak şekilde paylaşır.
Miras bırakan kişinin anne ve babasının kendinden önce vefat etmesi durumunda, miras hukuku zümre sistemi düzenlemesine göre hayatta olan kardeş ikinci zümreye dahil olmaktadır. Bu sebeple, eşin aldığı pay haricinde mirasta kalan bölüm anne ve baba hayatta olmadığı için kardeşe geçecektir.
Eşin Üçüncü Zümre ile Beraber Mirasçı Olması
Murisin eşi, Türk miras hukukunda zümre sistemi kanunlarına göre üçüncü derecede bulunan zümre başları ve onların çocukları ile mirasçı olacaktır. Bu durumda eşin mirastaki hakkı, terekenin 3/4’ü olmaktadır. Geri kalan 1/4’lük pay ise büyükanneye ve büyükbabaya verilmektedir. Yani her biri 1/16’lık bir pay sahibi olmaktadır.
Büyükanne ve büyükbabanın da miras sahibinden önce vefat etmesi durumunda, murisin halası, dayısı, teyzesi ve amcası mirasta pay sahibi olacaktır. Mirastan yararlanacak diğer kişilerin artması eşin mirastaki payını değiştirmeyecektir. Hayatta kalan eş, yine de mirasın 3/4’lük bölümüne sahip olacaktır. Zümre sistemi miras hukuku Medeni Kanun düzenlemelerine göre eşin ve miras bırakanın yeğenlerinin mirasçı olması mümkün değildir.
HUKUKİ YARDIM ALMAK VE AVUKAT İBRAHİM HALİL AYDIN İLE GÖRÜŞMEK İÇİN RANDEVU ALABİLİRSİNİZ.
İletişim: 0542 761 8406
E-mail: av.ibrahimhalilaydin@gmail.com
Atatürk Bulvarı Urfa İşhanı Kat:2 No: 217 Haliliye/ Şanlıurfa
