3-İfade ve Düşünce özgürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası tarafından anayasal hak olarak korunmaktadır. Anayasamıza göre 26. madde 1. fıkrada ifade ve düşünce özgürlüğü şöyle geçer:
“Herkes düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.”
T.C. Anayasa 26. Madde 1. Fıkra
Yukarıda belirtilen, T.C. Anayasasında bulunan ülkemizde yaşayan tüm insanları kapsayan ifade ve düşünce özgürlüğü anayasal hakkının maddesine ulaşmanız adına buraya tıklayabilirsiniz. İfade ve düşünce özgürlüğü, resmi makamların müdahaleleri olmadan haber alıp vermek özgürlüğünü de kapsamaktadır. İfade ve düşünce özgürlüğüyle, alakalı yazımızda bulunacak olan alt başlıklarımız:
| Anayasa Mahkemesi Kararınca İlgili Hakların İhlalleri |
| İfade ve Düşünce Özgürlüğü ile İlgili Kanunlar |
| İfade ve Düşünce Suçlarının Nedenleri İle Cezaları |
3-İfade ve Düşünce Özgürlüğü Alt Başlıkları
Anayasa Mahkemesi Kararınca İlgili Hakların İhlalleri
Anayasa mahkemesi kararınca ilgili hakların ihlalleri ile zaman zaman karşılaşılabilmekte. Ancak Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında, VII. Düşünce ve Kanaat Hürriyetini açıklayan Madde 25 de açık bir dille herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir der. Hatta, yine bu madde de düşünce ve kanaat hürriyetini açıklarken kullanılan ifadeler şunlardır:
Her ne sebeple ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.
VII. Başlık: Düşünce ve Kanaat Hürriyeti Madde: 25
Bu maddeye rağmen, vatandaşlarımız ilgili birimlere bazı durumlardan dolayı meydana gelebilecek zararlar hakkında önlem alınması için ifade ve düşünce özgürlüklerini kullandıkları zaman ne yazık ki bu kanun bazen ihlal edilmektedir. Fakat, bu kanun tarafından vatandaşın düşünce ve kanaat özgürlüğü bilincinde olan hakim ihlal yoluyla açılan davayı düşürebilir.
Bu ihlale diğer bir örnek; internet gibi birden fazla bireylerin ve kurumların ulaşabildiği mecrada yayınladığı yazı nedeniyle tazminata mahkum edilen bir bireyin ifade ve düşünce özgürlüğünün ihlali olabilir. Böyle bir durumda da hakim bu madde nedeniyle tazminat talep edilen bireyin hakkını kollayarak davayı sonuçlandırmaya gitmesi gerekir.
Basın mensuplarının, düşünce ve kanaat hürriyetlerini koruyan ve bazı kriterlere göre sınırlandıran maddeler anayasal hak olarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında bulunmaktadır. Bazı durumlarda, haberi yayınlayan gazeteci haberden dolayı cezalandırılırsa düşünce ve kanaat hürriyeti ihlal edilmişi olur. Böyle bir durumda, gazeteciyi koruyan kanunlar anayasal hakkı olarak anayasamızda yer almaktadır. Gazetecilerin haklarını koruyan maddeleri genel olarak, ifade ve düşünce özgürlüğü ile ilgili kanunlar başlığı altında açıklayacağız. İlgili maddeler, sırayla aşağıda yer almaktadır:
- Madde 26 VIII. Başlık: Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti
- Madde 27 de IX. Başlık: Bilim ve Sanat Hürriyeti maddesinde önemli bir uyarı bulunmaktadır.
- Madde 28 X. Başlık: Basın ve Yayımla İlgili Hükümler A: Basın Hürriyeti
- Madde 29 B: Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı
- Madde 30 C: Basın Araçlarının Korunması
İfade ve Düşünce Özgürlüğü İle İlgili Kanunlar
İfade ve düşünce özgürlüğü ile ilgili kanunlar Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ön gördüğü kanunlar gereği anayasal hak olarak anayasamızda belirli maddelerde bu konuya yer verilmiştir. Yukarıda bahsi geçen anayasal haklardan, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti Madde 26 da düzenlenerek ifade edilmiştir.
İfade ve düşünce özgürlüğü ile ilgili kanunların, en başında uymaları gereken kanunların detaylı bilgilerine Madde 27’nin son cümlelerinde yer verilmektedir. Madde 27 de bulunan uyarıya, genel olarak tüm vatandaşların ve basın mensuplarının uyması zorunludur. Madde 27 de bulunan uyarıya ulaşmak adına buraya tıklayabilirsiniz.
Yukarıda bahsi geçen maddelerden, Madde 28 ile başlayan ve Madde 29 ile Madde 30 kapsayan Basın Hürriyetini ve de basın mensuplarını belirli kriterlere kadar koruyan ve kollayan anayasal haklar anayasamızda bulunur. Bu maddelere göre, insanların haberleşmelerinin engellenmesi suçtur. Haberleşme engellenmesi suçuyla, ilgili detaylı bilgi için buraya tıklayarak ilgili bloğumuza ulaşabilirsiniz. Temelde, halkın tamamını kapsamakta olan düşünce ve kanaat hürriyeti madde 25 de açıklanmaktadır. Madde 25 de açıklanan, anayasal hakka yukarıda yer vererek paylaşmış bulunuyoruz. Basın mensuplarının haklarını koruyan maddelerin, baştan anayasamızın ilk 3 maddesine karşı bir eylem içermemesi gerekmektedir. Madde 27 de bu durum, uyarılarak kısaca açıklanmıştır. İşte, o önemli uyarı:
Yayma hakkı, anayasanın 1inci, 2inci ve 3üncü maddeleri hükümlerinin değiştirilmesini sağlamak amacıyla kullanılamaz. Bu madde, hükmü yabancı yayınların ülkeye girmesi ve dağıtımının kanunla düzenlenmesine engel değildir.
Madde: 27 IX. Başlık: Bilim ve Sanat Hürriyeti içeriğindeki genel geçer uyarı.
Madde 27’nin ardı sıra, X. Başlıkta yer alan Basın ve Yayımla ilgili ifade ve düşünce özgürlüklerini koruyan kanunların genel başlığı Basın ve Yayımla İlgili Hükümler olarak geçer. Bu, hükümlerin üç alt başlığı bulunmaktadır. Üç alt başlığa ayrılan, bu başlıkların bulunduğu anayasal haklarla basın mensupları kollanmaktadırlar. İfade ve düşünce özgürlüğü ile ilgili kanunlardan, X. başlık A. Basın Hürriyeti Madde 28 de açıklanmaktadır. Özellikle, bu madde de basın hürriyeti özetle ve açık bir dille ifade edilmiştir. Aynı zamanda, aynı madde de basın hürriyetlerinin hangi şartlarda haberler verilebileceğine değinilmektedir. Anayasamızın, basın adına belirlediği kurallardan en önemli olanı madde 28 de geçer.
Basın hürdür, sansür edilemez. Basım evi kurmak izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz. Kanunla yasaklanmış, her hangi bir dilde yayım yapılamaz. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır.
Madde: 28 X. Başlık: Basın Ve Yayımla İlgili Hükümler A. Basın Hürriyeti
İfade ve Düşünce Suçlarının Nedenleri İle Cezaları
İfade ve düşünce suçlarının nedenleri ile cezaları, hangi olaylarda veya durumlarda meydana gelir? Anayasamızda geçtiği gibi, ülkemizin güvenliğini, milletiyle bölünmez bütünlüğünü tehdit eden, suça, ayaklanmaya veya isyana teşvik eder nitelikte olan haberlerin yayınlanması durumunda adli işlem uygulanır. Ayrıca, devlete ait her türlü gizli bilginin deşifre edildiği haber veya yazıyı yazanlar, bastıranlar, başkasına verenler gibi suça dahil olanlar suç işlemiş sayılırlar. Böyle bir durumda, ceza almamak için yetkili mercideki yöneticiler tedbir yolu ile dağıtım kararını önleyebilir. Dağıtım kararını önleyen birimin, bu kararı hakime en geç 24 saat içinde bildirmesi gerekir. Hakim en geç 48 saatte kararı onaylamaz ise önleme kararı hükümsüz sayılır ve ceza işler.
Süreli ve süresiz yayınlarda bulunan, ifade ve düşünce özgürlüğünü belirli kanunlara bağlayarak anayasal hak olarak anayasamızın 29. Maddesinde B. süreli ve süresiz yayın hakkı olarak ifade etmektedir. Bu maddeye göre, bir süreli yayın çıkarabilmek adına kanunun gösterdiği bilgi ve belgelerin yetkili merciye verilmesi gerekmektedir. Eğer mercideki yetkililer, belgelerde kanuna aykırı bir ibare görürse yayın durdurma için mahkemeye başvurma hakkı vardır. Basın araçlarının haberleşmede kullandıkları, basın araçlarının korunması ve suç aleti olarak kullanıldıklarında nasıl bir ceza verileceği 30. madde C. basın araçlarının korunması bölümünde yer almaktadır.
3-İfade ve Düşünce Özgürlüğü Özeti
3-İfade ve düşünce özgürlüğü özeti, belirli kanunlarca ülkemizin ve milletimizin lehine olarak ifade ve düşünce özgürlüğü anayasal hak olarak belirlenmeye çalışılmıştır. Bu durumda, anayasa tarafından bizlere verilen anayasal haklarımızı öğrenmemiz ve bu haklarımızdan faydalanmamız gerekmektedir. İfade ve düşünce ile ilgili bir zorda kaldıysanız, bulunduğunuz şehirden bizlere ulaşarak online danışmanlık alabilirsiniz. Eğer, davalık bir dosyanız varsa ifade ve düşünce özgürlüğünüzün ihlalinden yana. Yapmanız gereken, alanında uzman bir avukattan yardım almak olacaktır.
Unutmayın, ifade ve düşünce özgürlüğü bizlere verilen doğal bir haktır. Fakat, bu hakkın bizde oluşu ülkemizin bölünmez bütünlüğüne zarar vereceğimiz veya bu hakka sahip olduğumuz anlamına gelmez. Aynı zamanda, ülkemizin temellerinin bağlı olduğu anayasamızın ilk 3 maddesini hedef alan davranışlarda hiçbir vatandaşın veya kurumun bulunamayacağına da anayasamızın ilk 3 maddesi ve 27 ile 28 maddelerde özetle uyarılma vardır. Özetle, belirlenen kanunlar bizlerin ifade ve düşünce haklarını korurken bizlerde kuralları korumaya özen göstermeliyiz.