KIDEM TAZMİNATI NEDİR VE NASIL ALINIR ?

1. Kıdem Tazminatı Nedir

Kıdem tazminatını şöyle tanımlayabiliriz ; bir yıl ve daha fazla bir işverene bağlı olarak bir işyerinde çalıştığını ispatlayan işçi, yasada öngürelen şartların gerçekleşmesi durumunda hak kazandığı tazminattır.

2- Kıdem Tazminatının Şartları nelerdir ?

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek çin bir takım şartlar mevcut olup bu şartlar iş kanununda açıkça belirtilmiştir.bu şartları şu şekilde sıralayabiliriz.

a-Hizmet Sözleşmesinin İş Kanuna Tabi Olması Şartı

Kıdem tazminatı , yalnızca İş Kanununa dahil olan iş ve işyerlerinde çalışanların taraf olduğu hizmet sözleşmelerinin kanun tarafından belirlenmiş sebeplerden dolayı sona ermesi durumlarında doğar. İş Kanununda işçi sayılmanın koşulu, iş sözleşmesine göre çalışmaktır. Hangi işlerin İŞ Kanununa tabi olduğunu belirlenmesi için an sayfadaki yazımızı okumanızı rica ederiz.

b- En Az Bir Tam Yıl Çalışmış Olmak

Kıdem tazminatına hak kazanmanın bir diğer şartı , işçinin aynı iş yerinde ya da işverene bağlı farklı iş yerlerinde en az 1 yıl çalışmasıdır.

En az bir yıl çalışmış olmak ve iş sözleşmesinin iş kanununa tabi olması şartları mevcutsa aşağıda belirtilen durumlarda kıdem tazminatına hak kazanılır.

Bu durumlar şunlardır:

• Erkek İşçinin Askere Gitmesi

• İşçinin yaslılık,malüllük aylığı veyaToptan Ödeme Almak Amacıyla Hizmet sözleşmesinin Feshi
• Kadın İşçinin Evlendiği Tarihten İtibaren 1 Yıl İçerisinde Kendi Arzusu İle İş Sözleşmesini Sona Erdirmesi ( Evlilik Tazminatı )
• İşçinin Ölümü
• İş Sözleşmesine İşveren Tarafından Haksız Olarak son verilmesi
• İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından  Haklı Nedenlerle Feshedilmesi

3- Mevsimlik İşlerde Kıdem Tazminatı

Mevsimlik işlerde işçinin kıdemi her yıl çalışılan süreler toplanarak tespit edilir. İşçinin çalışmadığı yani sözleşmenin askıda kaldığı süreler hesaba dahil edilmemektedir. Mevsimlik işçinin kıdem tazminatının hesaplanmasında, iş sözleşmesinin askıya alındığı tarihteki ücreti esas alınmaktadır.

4- Kısmi Süreli İşlerde Kıdem tazminatı

Kısmi süreli hizmet sözleşmelerinde bir işçinin kıdeminin hesabında; işçinin fiilen çalıştığı sürelerin birleştirilmesiyle bulunacak süre değil, sözleşmenin başlangıç ve sona erme tarihleri arasındaki süre göz önünde bulundurulur.

5- İstifa Halinde Kıdem Tazminatı

İşçi istifa etmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanamaz. ancak işçinin istifa etmesinin altında yatan sebepler işçinin istifasını haklılaştırıyorsa işçi yine kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

İşçinin haklı bir neden olmadan iş sözleşmesini istifa ile sona erdirmesi hali 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14/1 maddesinde kıdem tazminatını gerektiren hallerden biri olarak sayılmamıştır. İşçi, istifa ederek iş sözleşmesine son vermişse kıdem tazminatı talep edemez. Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2001/18360 Esas, 2002/3486 Sayılı Kararında bu konu hakkında karar vermiştir.

6- İşverenin Değişmesi Sonucu Kıdem Tazminatı

İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitlerinin sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.İşyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesi ile sınırlıdır.İşçi, kıdem tazminatını işyerini devreden işçinin yanında geçirdiği süreyle birlikte toplam kıdem süresi ve son ücret üzerinden işyerini devralan işverenden talep eder.

7-KIDEM TAZMİNATINA ESAS ALINMASI GEREKEN ÜCRET VE EKLER

Kıdem tazminatına hak kazanan işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işveren tarafından kendisine otuz günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.  

İş sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde işçi veya işveren tarafından feshedildiği gün işverenin işçiye ödediği yahut ödemesi gereken ücret son ücrettir. 1485 sayılı İş Kanuna göre Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.

Kıdem tazminatı esas ücreti, işçiye iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve nakit olarak ödenmesi gereken çıplak ücrete ilave olarak işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve kanundan doğan menfaatler de eklenerek hesaplanır.

Kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete dahil edilecek ödemeler; yemek yardımı, kasa tazminatı, gıda yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, erzak yardımı, sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli, unvan tazminatı, aile yardımı, çocuk yardımı, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, nitelik zammı, sağlık yardımı, mali sorumluluk tazminatı, devamlı ödenen primler vb. olarak belirlenmiştir.

8-KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA

her sene için 1 brüt maaş kıdem tazminatı olarak belirlenecektir. Buna göre her sene için asgari ücret ile tavan ücret arasında bir tazminata hükmedilecektir.

9-Kıdem Tazminatında Zamanaşımı Ve Hak Düşürücü Süre

Kıdem tazminatı sebebiyle doğan alacaklar 10 yıllık zamanaşımı süresinin kapsamındadır. Kıdem tazminatında zamanaşımının başlangıcı, iş akdinin feshedildiği tarihtir. 

Hak düşürücü süre dava hakkını ve borcu ortadan kaldırır. Kıdem tazminatında hak düşürücü süre yoktur

10-kıdem tazminatı davası nerede açılır

kıdem tazminaından doğan davalar iş mahkemelerinde görülür .ancak bu dava açılan yerde iş mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesi iş mahkemesi sıfatıyla davaya bakacaktır.İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.